Portret van Karl Barth

Besluit

In 1959 verleende de theologische faculteit van de Universiteit van Straatsburg aan Karl Barth tijdens de plechtige zitting bij de opening van het academisch jaar in tegenwoordigheid van generaal De Gaulle een eredoctoraat. Bij de ontvangst van dit negende eredoctoraat van een buitenlandse faculteit moest Barth inwendig gnuiven, toen hij eraan dacht dat hij, behalve zijn doctoraalexamen theologie, zelf nooit enige academische graad verworven had. Toen men hem feliciteerde met de onderscheidingstekenen die hij zojuist op zijn toga had zien spelden, antwoordde hij: `Zeker, ze zijn prachtig, maar als ik me bij de hemelpoort zal melden zal ik ze allemaal in de garderobe achter moeten laten.’ Wij zouden deze anekdote, die zo typerend is voor het karakter en het gevoel voor humor van Barth, niet vermelden, als wij dit portret niet wilden afsluiten door melding te maken van het eerbewijs, dat hem op die dag uit naam van de faculteit voor protestantse theologie in Straatsburg werd toegekend door professor Pierre Burgelan. Niemand zou met minder woorden zo’n volledig overzicht hebben kunnen geven van het belang van persoon en werk van Karl Barth:

Mijn waarde collega,

Vriendschap is geen academische titel Toch wil ik hier de banden die ons met de Universiteit van Bazel binden in herinnering roepen U hebt daar steeds onze studenten ontvangen op een Franstalige seminarie. Deze banden en het respect, dat wij u toedragen, brachten ons reeds tot een keuze die in uw werk haar bevestiging vindt. In u eren wij de man, wiens denken over de gehele wereld zijn stralen werpt en van wie wij gezien hebben, dat hij tijdens zijn leven het teken van zijn prestige heeft aanschouwd u bent onderwerp geworden van een dissertatie aan de Sorbonne.

U wekt een wijd verbreid interesse op, hoewel u een compromisloos theoloog bent. De eerste stap van uw carrière is die commentaar geweest, die zoveel opzien gebaard heeft: de Romerbrief. In een tijd waarin de filosofie en de historische wetenschappen alle beginselen op losse schroeven zetten, hebt u de autonomie van de theologische wetenschap vastgesteld, en, luist door uw succes, aangetoond dat de leer der reformatoren, begrepen, hernieuwd en vrijelijk geïnterpreteerd in een nieuwe taal, al zijn actualiteit heeft behouden Wel bent u op deze weg voortgegaan, maar u bent één van die mensen, die nooit tevreden zijn over hetgeen zij bereikt hebben. U hebt uw Rainerbrief herzien, zoals u later ook het gevoel had, dat u de opzet van een Dogmatik moest omwerken, om te gaan werken aan het monumentaal oeuvre waaraan u nog bezig bent, de Kirchliche Dogmatik. Hoe recht u in dit werk ook op het doel afgaat, het wordt steeds bijgeslepen en verrijkt door al uw lectuur, uw ervaring, en uw denken en bezinning En uw geestelijke rijkdom is zo groot, dat zich bij deze inspanning nog talrijke andere studies voegen, waarvan ik er maar twee zal noemen: uw mooie boek over Anselmus en het werk dat uw gedachtenwereld dank zij de trouwe arbeid van Pierre Maury bij ons inleidde. ‘Gottes Wort und die Theologie’.

U hebt uitsluitend theoloog willen zijn, maar uw theologische arbeid heeft u ertoe gebracht de woorden der mensen serieus te nemen. U bent de scherpzinnige, aandachtige en kritische historicus geworden van de westerse cultuur. U hebt oor en begrip gehad zelfs voor hen, waarvan men zou kunnen denken dat ze het verst van u afstonden een Rousseau, een Goethe, een Kant, een Hegel, zelfs een Mozart. Overtuigd van wat u leert, hebt u zich vrij gevoeld om de werken van onze Europese cultuur te waarderen en te onderzoeken.

Ten slotte heeft deze zorg om de mens u betrokken bij de gebeurtenissen waarin wij zelf meespelen Altijd hebt u zich betrokken geweten bij de sociale en politieke problemen van onze tijd Al is de burgerzin van uw volk voorbeeldig, toch wilde u niet alleen in uw eigen vaderland een rol spelen U bent hoogleraar geweest m Duitsland in de tijd dat daar de storm losbrak.

U hebt direct begrepen door welk verderf onze beschaving en de kerk bedreigd werden U kon niet afzijdig blijven: met de Bekennende Kirche bent u in de strijd vooraangegaan. De Duitsers hebben u verdreven en vanaf dat moment hebben wij, ondanks de gesloten grenzen, in onze nood uw berichten ontvangen die onze nacht kwamen verlichten. Uw stem herinnerde ons er aan, dat er nooit tets volkomen verloren is. De zekerheid waarmee u dat wist gaat ver boven de zekerheid en de lotgevallen der mensen uit; die zekerheid is uw leven en stelt u open voor alle nood. Ook dat zullen wij met ‘vergeten. Als de plechtigheid vandaag, die u opneemt in de Franse universiteit, eer bewijst aan uw werk, dan legt zij ook getuigenis af van onze erkentelijkheid voor de mens die u bent.