Grizzly Man, Mensenzoon

‘En meteen drijft de Geest hem uit,

de woestijn in.

Hij wordt in de woestijn

veertig dagen lang

beproefd door de satan

en is daar bij de wilde dieren,

maar ook hebben de aankondig-engelen

hem bediend.’ (Marcus 1: 12-13, Naardense Vertaling).

Het schijnt dat Timothy Treadwell, de ‘Grizzly Man’, op een haar na de rol van barman in de comedy Cheers is misgelopen. Dat werd Woody Harrelson die later aan een indrukwekkende filmcarrière begon. De blonde surfboy Treadwell verruilde het troosteloze, promiscue Hollywood en de oeverloze gang van auditie naar auditie voor Zodiac Island Alaska, waar hij furore maakte door dertien zomers lang in alle eenzaamheid tussen levensgevaarlijke Grizzlies te verkeren en meer dan honderd uur filmopnames van ze te maken. Totdat één van de beren zowel Treadwell als zijn vriendin doodde en opat. De cineast Werner Herzog maakte van al dat materiaal en interviews met betrokkenen een prachtige documentaire: Grizzly Man.

De charismatische Treadwell en zijn vele, holistische vriendinnen op de achtergrond houden veel van de natuur. In eenzame monologen – in clairvoyante waanzin en volgens Herzog in vele takes geschoten – zingt Treadwell de lof van de harmonie der natuur en maakt hij zich woedend over de civilisatie die dat wankele evenwicht verstoort. Híj kan tussen de wilde dieren leven omdat hij van ze houdt en ze respecteert. Een aantal malen barst hij – ook ten overstaan van een aantal vossen die zijn gezelschap zoeken – in onbedaarlijk huilen uit en zingt een oneindig maal ‘I love you’. Kwaadwillende biologen menen dat Treadwell slechts door de beren getolereerd werd omdat zij hem als een zwakke en gemankeerde soortgenoot zagen. Een parkwachter, onmiskenbaar van Indiaanse afkomst, meent dat Treadwell eeuwenoude scheidingen van mens en dier veronachtzaamde. Een oude, ruige piloot en ex-rodeoster rouwt om zijn dood en de bioscoopkijker blijft in verwarring achter. Onvermijdelijk was er dat moment waarin de prachtige landschappen, de volmaakte eenzaamheid, de intieme nabijheid van vossen en beren, een geheim bondgenootschap smeedde met Treadwell en de Rousseauiaanse weemoed om wat ons is afgenomen niet ver was.

Een terloopse opmerking van Herzog – toch befaamd om zijn fascinatie voor het extreme – hakt er dan ook stevig in: ‘And what haunts me, is that in all the faces of all the bears that Treadwell ever filmed, I discover no kinship, no understanding, no mercy. I see only the overwhelming indifference of nature. To me, there is no such thing as a secret world of the bears. And this blank stare speaks only of a half-bored interest in food. But for Timothy Treadwell, this bear was a friend, a savior.’ Mogelijk was de beer die tijdens dit commentaar van Herzog gefilmd werd, de moordenaar van Treadwell.

De Mensenzoon verkeert als nieuwe Adam bij de wilde dieren. In Hem wordt waar dat de wolf bij het schaap verkeert en de panter bij het bokje. Hiermee wordt alles dat is, onder het regime van alles dat gelden zal gebracht. Kruisdood en offer behoren geheel en al tot Gods daden tegenover de overweldigende onverschilligheid van de natuur en elke halfverveelde interesse. In Treadwells bestaan manifesteerde zich een onzalige verwisseling van het laatste met het voorlaatste. Om der wille van diens verlangen is God echter gekomen. Om der wille van diens tragiek is God gestorven. Om der wille van zijn mens zal God opstaan.

Evert Jan de Wijer