Commentaar (De samenleving verchristelijkt)

Ook al bestaat er een luidruchtige vijandschap ten opzichte van kerk en geloof, toch dringen christelijke waarden steeds dieper door in onze samenleving. Geweld in het dagelijkse leven is de laatste eeuwen afgenomen. De socioloog Norbert Elias en de evolutie-psychologen Martin Daly, Margo Wilson en Steven Pinker hebben dat met een overvloed aan materiaal laten zien. De laatste decennia zijn deze ontwikkelingen in een stroomversnelling geraakt. Nog maar een generatie geleden werd er thuis geslagen en op het schoolplein stevig gevochten. Dat gebeurt nu nauwelijks meer en waar het gebeurt wordt het afgekeurd. Genoemde auteurs zoeken hier allerlei sociologische en evolutie-psychologische verklaringen voor. Wellicht zijn die er, maar de christelijke component in deze ontwikkeling lijkt me evident.

Tegelijkertijd met het geweld zijn talloze autoritaire patronen uit onze samenleving verdwenen. Er voor in de plaats kwamen vormen van overleg, inspraak en samenwerking. De woorden van Paulus dat in Christus iedereen gelijk is, zijn nog niet overal werkelijkheid geworden, maar het begint er steeds meer op te lijken.

Het interessante is dat juist bij al dat overleg, samenwerken en minder autoritaire vormen van leiderschap christelijke waarden broodnodig zijn. Eén van de best verkochte managementboeken ter wereld, Stephen Covey’s ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’, beveelt juist managers aan om op een heel christelijke wijze te werken. Ik som drie eigenschappen voor u op: 4) denk niet in termen van concurrentie maar van winnen-winnen, 5) probeer eerst te begrijpen en daarna pas begrepen te worden, 6) werk synergetisch. Minstens zo interessant zijn de drie eigenschappen die daar aan vooraf gaan. Het zijn alle drie eigenschappen die focussen op zelfonderzoek en zelfinzicht in een mix van christelijke waarden en antieke deugden. Centraal staan dienstbaarheid en het wegpoetsen van het eigen ego. Juist een egalitaire organisatie kan niet zonder mensen met zelfinzicht en de bereidheid een ander voor te laten gaan, anders wordt het één groot gevecht.

Ik loop daar zelf ook opnieuw tegen aan nu ik enkele maanden in een nieuwe gemeente werk. Ik merk dat ik veel van vertrouwde werkwijzen en gewoontes moet loslaten en hard op zoek moet naar vormen van leiding geven die bij de nieuwe situatie passen. Dat loslaten kost me duidelijk wat. Tegelijkertijd zie ik hoe anderen in de gemeente op een zelfde wijze hun best doen en we werkelijk iets bereiken.

Minder geweld, meer egalitaire patronen, meer zelfinzicht, minder racisme, een betere behandeling van dieren, minder armoede, elementaire hulpvaardigheid en opoffering, een ander iets gunnen: onze samenleving verchristelijkt in een hoog tempo. Ongetwijfeld het werk van de Geest. Tegelijkertijd kan ik er een heel evolutionair-psychologische verklaring voor geven. Het omarmen van al deze christelijke waarden is de enige manier waarop onze samenleving kan overleven.

            Coen Wessel