COMMENTAAR (Een lintje voor Dutchbat)

In juli 1995 zijn onder het toeziend oog van Nederlandse militairen Bosnische jongens, mannen en grijsaards door het Bosnisch-Servische leger gescheiden van hun vrouwen en vervolgens naar de bossen afgevoerd. Ik geloof niet dat er, afgezien van een enkele vrolijke Frans misschien, veel mensen waren die op dat moment twijfelden aan hun bestemming. Het gaat hier om een aantal van ruim 21/2 keer zoveel slachtoffers als bij de Twin Towers. Het moet voor de Bosniërs, maar ook voor de Nederlanders verschrikkelijk zijn geweest. De lucht zal zwanger zijn geweest van één grote vraag: ‘Adam, waar ben je?’ Een vraag die we het liefst door alcohol en drugs, anti-depressiva, cynisme of gewoon weer een hard werkende huisvader zijn, willen ontlopen – maar die zich natuurlijk niet ontlopen láát.

Of zou een lintje helpen? Op 4 december a.s. zal minister Kamp van defensie elf jaar na dato in Assen aan de militairen van Dutchbat III een insigne uitreiken. Het gaat hier om een “symbool van erkenning voor de ongeveer 850 militairen die in moeilijke omstandigheden naar eer en geweten hebben gefunctioneerd en ten onrechte gedurende langere tijd in een negatief daglicht zijn gesteld.” Ik heb nog een doosje waarin alle insignes zitten die ik op de padvinderij heb gehaald, samen met een blauw-geel lint voor de linkerschouder, dat aangaf dat ik een ‘Bever’ was. Natuurlijk was ik apetrots op al die onderscheidingen, maar was de lol er ook gauw af. Want het knaagde aan me, dat ik wel PL (patrouilleleider), maar nog steeds geen ‘padvinder eerste klas’ was….

Meestal krijg je een insigne voor iets bijzonders dat je hebt gedaan. Maar deze soldaten krijgen een insigne omdat ze nu juist níet iets bijzonders hebben gedaan. Veelzeggend is het dan ook, dat onze tekst zegt “naar eer en geweten hebben gefunctioneerd”. Je ziet de ambtenaar schrijven: “naar eer en geweten hebben gehandeld”. Maar dat gaat hem toch te ver, dus zegt hij maar: gefunctionéérd. Maar des te meer blijft zo de vraag, of onze militairen ook juist hebben gehándeld, toen het tot hen doordrong welk drama er zich voor hun ogen voltrok, in de lucht hangen.

Het zou van eer en geweten getuigen, wanneer onze minister ronduit toegaf dat de Nederlandse militairen destijds voor een onmogelijke opdracht stonden, waarin zij hoe dan ook moesten falen. De eigenlijke schuld ligt niet zozeer in het werkeloos hebben staan toekijken (wat vrees ik niet anders kon op straffe van ‘zelfmoord’ door gebrek aan Franse steun), maar in die typisch Hollandse, zelfgenoegzame suggestie ten opzichte van de Bosniërs een ‘goed werk’ te doen en alles onder controle te hebben. Het is precies het kweken van dit ‘wij-gevoel’ dat nu weer lintjes doet regenen. Maar zijn ‘onze jongens’ hier werkelijk mee geholpen?

Hoe meer insignes, des harder het geweten als een rusteloze bever voortknaagt. In de zaak Srebenica kunnen geen insignes worden uitgedeeld, enkel worden afgelegd.

WtB