HET ALLERNIEUWSTE LIEDBOEK

Er komt een nieuw liedboek voor de kerken. Op de najaarsbijeenkomst van het Schrijverscontact, een vereniging van christelijke schrijvers waar ik lid van ben, hield Pieter Endedijk een boeiende en knappe lezing over de totstandkoming hiervan. Pieter Endedijk is als predikant met bijzondere opdracht coördinator van dit grote project. Er doen meer dan zestig theologen, musici, taalkundigen en liturgisten aan mee. Hij is bij uitstek geschikt voor deze taak, want hij begon als kerkmusicus, was organist en koordirigent, ging daarna theologie studeren en werd gemeentepredikant.

Er doen tal van kerken mee aan dit project, van vrijzinnig tot orthodox, van Gereformeerde Bond (hoewel het de vraag is of de Bond dit boek daadwerkelijk gaat gebruiken!), Gereformeerd Vrijgemaakt en Nederlands Gereformeerde Kerken tot Remonstranten, Luthersen, Doopsgezinden en NPB. Ook enkele deskundigen uit de RK kerk geven hun medewerking.

De oude Hervormde bundel stamt uit 1938, het huidige Liedboek is van 35 jaar later, uit 1973. Inmiddels zijn er veel nieuwe liederen geschreven, en de kerken zijn veranderd en veelkleuriger geworden, Witte Donderdag wordt tegenwoordig bijvoorbeeld gevierd, de liturgische vormgeving is veranderd. En zo zal er, weer een kleine veertig jaar later, in 2012, een allernieuwst liedboek verschijnen. Deze keer beslissen echter niet de dichters wat er in komt, maar de uit 12 mensen bestaande eindredactie.

Het liedboek is bestemd voor een aantal leefkringen:
1) voor de eredienst in de kerk
2) voor andere bijeenkomsten van de gemeente (leerhuis, kerkenraadsvergadering e.d.)
3) voor gebruik bij het pastoraat
4) voor persoonlijk gebruik thuis, bijvoorbeeld voor meditatie.
Er komen echter geen vier afdelingen in het boek.

Er wordt rekening gehouden met vier of vijf bewegingen of stromingen:
1) oecumenisch protestants (wereldoecumene), wat vroeger ‘middenorthodox’ werd genoemd
2)de klassiek Gereformeerde lijn (Gereformeerde Bond, confessionelen)
3)de basisbeweging (studenten etc. ‘Huub Oosterhuis’)
4)de ‘evangelicals’.
Maar gelukkig is het niet toegestaan dat iedere beweging eigen liederen kiest, die er persé in moeten.

Er zijn acht categorieën of ‘aandachtsgebieden’. Voor ieder ervan zijn redactionele werkgroepen ingesteld, waarvan theologen, musici, taalkundigen en liturgisten van verschillende achtergrond deel uit maken.

1)De Psalmen. Gelukkig behouden we de prachtige berijming uit 1967-1973 waar zoveel dichters aan hebben meegewerkt, maar er komen ook onberijmde Psalmen in, o.a. beurtzangen, die reciterend gezongen worden. Er wordt ook een keuze gemaakt uit ‘Psalmen voor nu’. Het dienen echter altijd gemeenteliederen te zijn, geen koorliederen.

2) De 491 Gezangen uit het huidige Liedboek worden gereviseerd. Het criterium is dat een lied toch minstens één keer per jaar gezongen moet worden. Op sommige teksten zullen nieuwe melodieën gecomponeerd worden. Andere gaan eruit, ook bepaalde ‘schriftliederen’. De bestaande gezangen worden o.a. bekeken op taal, muziek en liturgische functionaliteit.

3) De Nederlandse liederen die na 1973 geschreven zijn, uit verschillende kerken, tradities en bewegingen, o.a. de evangelicals. Zij worden door twéé werkgroepen bekeken, vanwege de enorme hoeveelheid.

4) Vertalingen van buitenlandse liederen van na 1973 ‘die iets nieuws brengen’, bijvoorbeeld ook uit Argentinië. Tal van Europese landen hebben inmiddels nieuwe liedboeken, waaruit geput gaat worden.

5)Kinder-, jeugd en tienerliederen, eventueel ook popsongs, maar ze moeten geschikt zijn voor de hele gemeente, kindvriendelijk, maar niet kinderachtig.

6) Liturgica, liederen bij een ‘shortlist’ van bijbelverhalen. Deze afdeling volgt een catechetisch spoor. Ze zullen vaak onberijmd zijn. Responsies e.d., acclamaties en ook gezongen gebeden horen hierbij. Het ordinarium zal worden gevolgd, met Kyrië, Gloria enz. Ook komen er vaste gezangen voor de huisdienst in.

7) Overige gezangen, canons e.d.

8) Gebeden en teksten zonder noten, om thuis over te mediteren of in een pastoraal gesprek te gebruiken. Het inmiddels beroemde Luthers Avondgebed is als bladvulling in het huidige liedboek opgenomen!

De kerken die meedoen sturen supervisoren, die echter alleen een adviserende stem hebben. Zij kijken mee in het project, bv in ‘kerk en jeugd’. Dit geweldige project wordt gefinancierd door de Stichting, uit de gelden die het huidige liedboek heeft opgebracht.Er doen drie uitgevers mee.

Bij het Schrijverscontact zit ook een aantal dichters van kerkliederen, we waren dus hogelijk geïnteresseerd. Er kwamen wel enkele vragen: hoe dik wordt dat boek wel niet?? Het moet allemaal in één bundel passen, kregen we als antwoord, maar tegenwoordig kunnen er wel 1500 bladzijden in één dundrukboek. Het boek moet in een niet al te grote hand passen en in een handtasje. Nog een vraag: wie neemt de uiteindelijke beslissing over de op te nemen liederen? Antwoord: De redactie alleen.

Wat is dit een gigantisch project. Mijn man zei dat het lijkt op het maken van de grondwet voor de Europese Gemeenschap! Alle ‘landen’ moeten erin. Ik wens de redactie en vooral de enthousiaste coördinator Pieter Endedijk sterkte. Ik hoop dat er niet al te veel verschil van inzicht onstaat en ook dat het hoge dichterlijke en muzikale peil van het liedboek van 1973 gehandhaafd blijft. Er zijn natuurlijk nogal wat valkuilen, zoals de liederen (liedjes?) die aan moeten sluiten bij de belevingswereld van de jeugd, zoals popsongs, hoe lang zijn die houdbaar? Zeker geen veertig jaar tot een volgend liedboek!

Ik ben benieuwd!

Laura Reedijk-Boersma