COMMENTAAR (ISLAMITISCHE TRADITIE)

In het geruchtmakende interview in Trouw doet minister Vogelaar een uitspraak, die voor haar beleid wel eens kenmerkend kan zijn. In ieder geval is zij de moeite waard er nog eens de aandacht voor te vragen. Ik citeer: ´Enerzijds zal de islam door de Europese cultuur en tradities beïnvloed worden en niet hetzelfde blijven. Anderzijds is het belangrijk dat zo´n grote groep zich wortelt in onze samenleving, er een onlosmakelijk onderdeel van wordt.´

Wat Vogelaar hier zegt, is niet nieuw. In de jaren 80 spraken we al over de noodzaak van een Europese Islam. We waren ook hoopvol dat deze zou ontstaan. ‘We’ zijn o.a. kerkelijke werkers in de grote stad. Eerlijk gezegd hoop ik er nog steeds op, maar mijn optimisme is aanzienlijk afgenomen. Het tegenovergestelde gebeurde: een herbezinning op de Islam, die zich juist tegen de Europese cultuur afzette. Er is geen sprake van dat er elementen van de Europese cultuur overgenomen werden. Men ging met de rug naar de Westerse samenleving staan.

Dat komt, zal de minister zeggen, omdat de Nederlandse samenleving zich met name de laatste jaren ongastvrij voor Moslims getoond heeft. Daar duidt haar tweede uitspraak op. Om te kunnen wortelen moet er wel het gevoel zijn dat je welkom bent. Dus Nederlanders stel u open voor de aanwezigheid van Moslims. Laat hun cultuur de onze verrijken. Niet alleen Joods en Christelijk, maar ook op den duur Islamitisch, hoewel het mij onduidelijk blijft wat dan aan onze cultuur toegevoegd wordt.

Het klinkt aantrekkelijk, maar is het ook waar? In de jaren 80 gingen we er vanuit dat onze samenleving ook door de toen zo genoemde migranten gewild was. Ze moesten alleen geholpen worden er hun plaats in te vinden. Die vooronderstelling bleek te naïef. Dat is harde les die we de afgelopen decennia geleerd hebben. Toegegeven, het ligt ook aan de ontoegankelijkheid van de westerse samenleving, maar de kern is dat deze samenleving afgewezen wordt. Daar is de opkomst van de Islam gedurende de afgelopen jaren het teken van. We willen het wel, maar beïnvloeding van de Islam door de Europese tradities, lijkt mij een illusie. Wishful thinking.

Dit zich afwenden werd feilloos onderkend door Nederlandse bewoners in wijken, waarin ik werk en gewerkt heb. Ondanks de talloze pogingen de nieuwe bewoners bij van alles en nog wat te betrekken, zag men de kloof alleen maar groter worden. Nee, dat men zich niet wortelde in de Nederlandse samenleving, mag de Nederlandse wijkbewoner niet aangerekend worden.

Vogelaar zou er goed aan doen zich nog eens grondig te verdiepen in de geschiedenis van de afgelopen decennia. Op grond waarvan verwacht zij een Europeanisering van de Islam? Is dat niet een tegenspraak in zichzelf? Kortom is het eigenlijke probleem niet het verzet tegen de Europese cultuur? Is de Islam niet drager of uitdrukking van dat verzet? Integratie of verworteling in de samenleving ontstaat pas als dat inherente verzet opgegeven wordt. Om die vraag gaat het. Daar zal in het politieke debat over gesproken moeten worden en op dat punt zal de minister beleid moeten ontwikkelen.

AP