Pagina's:
• Karl Barth heeft het Christendom in het Westen niets meer te zeggen
• Artikel Niebuhr

Reinhold Niebuhr in “Christian Century”:

KARL BARTH Heeft het Christendom in het Westen niets meer te zeggen

Barthianisme, verzand in de scholastiek?

De theologische vete tussen Karl Barth en Reinhold Niebuhr, een van de bekendste Amerikaanse theologen van het Union Theological Seminary in New York is in een nieuw scherper stadium gekomen. Ondanks het feit dat de dialectische theologie met haar anti-evolutionistische crisistendenzen een grote invloed had op het denken van deze hoogleraar, waarschuwt hij nu dat de middenorthodoxie een steriele orthodoxie of een nieuw scholasticisme is geworden. Deze ontwikkeling heeft hem doen inzien dat hij toch in zijn hart een “liberal” (vrijzinnige) is gebleven.

We moeten er echter voor oppassen deze laatste term te gaan lezen in het licht van de vrijzinnige leer van iemand als prof. dr. P. Smits. In hetzelfde artikel waarschuwt Niebuhr tenminste tegen het zoeken naar de “historische Jezus”, die ons levensvoorbeeld moet zijn. Hij wil geen scheiding aanbrengen tussen deze “Jezus” en de “Christus van het geloof” omdat de dood van Christus meer is dan het overlijden van een nobele held, maar het “drama” waarin de menselijke situatie en het goddelijk geheimenis hun volkomen openbaring vinden.

Het kruis getuigt dat wij allen te kort geschoten zijn en niet in staat zijn Gods eis voor ons leven te vervullen. Er is geen morele oplossing (van levensverbetering) voor de morele onvolkomenheid van de mens. Met nadruk wijst Niebuhr dan ook op de woorden van Paulus: “Want door genade zijt gij behouden, door het geloof, en dat niet uit uzelf: het is een gave van God; niet uit werken opdat niemand roeme”.

Niebuhr schreef dit artikel in de serie “How my mind has changed” (Hoe mijn inzichten veranderden) in het Amerikaanse oecumenische tijdschrift “Christian Century”. Deze serie verschijnt iedere tien jaar. Voor Niebuhr schreven ook Karl Barth en Billy Graham hun artikelen, die wij op deze pagina reeds uitvoerig hebben geciteerd.

Niebuhr bepaalt zich tot drie onderwerpen: het pacifisme, de voortgaande secularisatie en het Barthianisme. Hij schrijft dat hij zijn polemische geest uit het verleden tegen het pacifisme betreurd. Dat wil echter niet zeggen dat hij is omgezwaaid. Voor hem is pacifisme nog altijd een wilde utopie, die onverenigbaar is met de openbaring van God. Eenzijdige ontwapening zou wel een eenheid scheppen, zo schrijft hij, maar dan onder een despotische macht die geen werkelijke vrede garandeert. De weerstanden tegen deze dictatuur zouden dan opstanden ontketenen waarbij vergeleken de Hongaarse revolutie slechts kinderspel was.

In de tweede plaats schrijft hij, dat hij graag een woord wil toevoegen aan zijn vroegere aanval op de secularisatie. Hij waarschuwt zijn lezers om niet te gaan roemen in de christelijke moraal. Zo schrijft hij bijvoorbeeld: “De Zuidafrikaanse tragedie maakt ons er opnieuw opmerkzaam op dat het christelijk geloof zeer onmenselijk kan handelen en heeft gehandeld.” In een andere alinea schrijft hij dat vele theologen gefaald hebben omdat zij “ondanks het getuigenis van de Schrift en de ervaring van vele christenen het geloof gingen zien als een garantie voor deugd” en elders “vroomheid kan precies het tegenovergestelde inhouden.”

Verreweg het grootste gedeelte van zijn artikel gaat in op het moderne Barthianisme en op politieke vruchten van de theologie van Karl Barth. Juist omdat dit artikel ongetwijfeld de aandacht zal hebben van vele internationale theologen en zeer waarschijnlijk tot een uitvoerige gedachtewisseling zal lieden in de kerkelijke pers, vertaalden wij dit gedeelte van Niebuhrs artikel uit het blad Christian Century.

De Rotterdammer, 11 juni 1960