IN MEMORIAM GERRIT DE KRUIJF (1952-2013)

15 januari 2013 overleed Gerrit Gijsbert de Kruijf na een ziekte van 11 maanden op de leeftijd van 60 jaar. Van 1984 tot 2004 was hij redacteur van In de waagschaal en ook daarna leverde hij regelmatig bijdragen. In de redactie en lezerskring van ons blad was hij helemaal in zijn element. Hij bewoog zich hartstochtelijk in het spoor van Miskotte: gegrond op de Schriften en geconcentreerd op Jezus Christus, de Opgestane, in wie de God van Israël aanwezig, werkzaam en openbaar is in onze wereld. Vanuit dit midden bewoog hij zich onbevangen in de wereld van politiek en cultuur en politiek. De kern ziet wijd.

Op het punt van de verhouding tussen geloof en politiek zag hij zich gedwongen de gebaande wegen van In de waagschaal te verlaten. Dat een christen geroepen is zich in te zetten voor een rechtvaardige en vreedzame samenleving, stond natuurlijk ook voor hem vast. Maar de wijze waarop Barth en zijn volgelingen politieke keuzes onderbouwden door christelijke geloofsovertuigingen vond hij te direct. Daardoor werd volgens hem zowel het eigene van het christelijk geloof als het eigene van de politiek te kort gedaan. Een directe verbinding tussen geloof en politiek onderschat niet alleen het fundamentele verschil tussen het komende koninkrijk van God en elke politieke ordening in deze wereld, maar ook de reëel bestaande verschillen tussen christenen en andere staatsburgers. Wie die verschillen niet onderschatte, was Augustinus. Gerrit de Kruijf vertaalde het concept van Augustinus op originele wijze naar de politieke verhoudingen van de 20e en 21e eeuw, en bepleitte een dubbel denken in de politiek: eerst vanuit het christelijk geloof en dan nog een keer vanuit de morele opvattingen die alle burgers gemeenschappelijk hebben. Zo verbond hij Miskotte en Augustinus, bien etonnés de se trouver ensemble.

Gerrit de Kruijf ontving het leven als een goede gave van God die genoten mag worden. Maar hij wist ook dat deze wereld vol bitter leed de laatste werkelijkheid niet kan zijn; dat is het komend koninkrijk van God dat Jezus Christus nabij heeft gebracht. De verhouding tussen het genieten en verachten van het aardse leven heeft hem zijn leven lang bezig gehouden. In zijn laatste boek, De dood van dichterbij, zegt hij daarover: ‘Met die paradox ben ik nooit in het reine gekomen. Dit is wat ik er uiteindelijk van maak: wie hoopt op verlossing, kan zich niet zonder reserve overgeven aan het onvolkomen aardse leven.’

Gerrit hield van het woord van Augustinus aan het einde van De stad van God: Het einde van deze wereldtijd zal niet een avond zijn. Het einde is de dag van Christus, de dag van de Opgestane, het eeuwig nieuwe begin. Die dag heeft zijn hart en zijn leven vervuld met hoop, tot het einde toe. Wij zijn dankbaar dat hij met zijn artikelen, boeken, preken, ja met zijn eigen leven een getuige van die hoop is geweest.

Jan Muis