WIJSHEID

Want wijsheid is beter dan koralen, al wat men zou kunnen begeren, kan haar niet evenaren. (Spreuken 8:11)

Het heeft er lange tijd naar uitgezien, dat alleen vrijzinnige theologen de bijbel beschouwden als geworden en ge-groeid. Maar daarin is een keer gekomen. Er is wel moed voor nodig om de bronnen en redacties te gaan splitsen, maar het voorkomt roest en stijfheid in de exegese.

In de ballingschap heeft Israel kennis gemaakt met babylonische geschriften en nadien werd het geconfronteerd met het Hellenisme. Vooral dat laatste beinvloedde de dagelijkse gewoonten, de waardering voor sport en wetenschap.

De roeping van Israel was niet de traditie kortweg te bewaren, maar om die in gesprek te brengen met hedendaagse geestelijke stromingen, telkens opnieuw. Dat de hebreeuwse bijbel in het grieks vertaald is, dat is soms verlies, maar uit een oogpunt van bereikbaarheid zeker winst. Het leidde tot vruchtbaarheid.

Wij lezen nu in het boek der Spreuken het bovenstaande vers over wijsheid, beter dan koralen. Wijsheid is inzicht in het wezen van iets, hoe iets werkt en waar dat toe leidt. Er is de wijsheid van de bestuurder en van de flinke vrouw, van de kunstenaar en van de diplomaat. Altijd gaat het om mensen die weten hoe ze iets aan moeten pakken, zodat er groei en bloei en genezing komt. In de joodse traditie wordt de wijsheid teruggevoerd tot koning Salomo. En in onze tijd zou de boekverkoper zeggen: dat is allemaal non-fictie.

Wat nu de wijsheid betreft. In algemene zin is de mens ertoe bestemd om wijs te worden. Als dat niet lukt, dan heb-ben we met een dwaas te doen. Maar het is ook mogelijk dat een verstandig mens een dwaasheid begaat. Omdat het leven de mens voor onvoorziene Problemen en noden plaatst, kan een wijs man (bijvoorbeeld koning David) iets doen wat dwaas is. De wijsheid roept echter steeds opnieuw om de dwaasheid te vermijden en de gehoorzaamheid op te zeggen.

Hoe heeft de ontwikkelde jood vanaf ongeveer 200 v. Chr. aangekeken tegen de geschiedenis van Socrates, zo su-bliem opgetekend door Plato? Wat heeft hij daarvan geleerd? En hoeveel tijdgenoten van Jezus, in het land Palestina, kenden het verhaal van Socrates? Behalve veel andere zaken komt de Grieken de eer toe een grondig begin met de filosofie te hebben gemaakt.

Het is wijsheid om wijs te zijn. Het is ook wijsheid om de krant te lezen en op de hoogte te blijven van de dingen die gebeuren, hier en nu. Koralen zijn al zo begerenswaardig. Hoeveel te meer de wijsheid.
Fundamentalisme leidt niet tot groei en bloei, maar tot het verderf. Aandachtige studie, geduld en toewijding echter, zij vormen een sieraad voor hun beoefenaars.

Bernard Prakke