JOHANNES

Waarom wordt in het evangelie van Lukas niet gelijk met Jezus begonnen? Toch geen vreemde vraag. Het gaat om Hem. In de praktijk van het geloofsleven is het niet anders. Er is even aandacht voor Johannes, maar die is snel verdwenen. Daarom is het goed in de adventstijd altijd weer aandacht te besteden aan hem, aan de Doper, aan de voorloper. Hij is voor het verstaan van Jezus onontbeerlijk.

Om Jezus te kunnen begrijpen is het van doorslaggevende betekenis op welke manier Lukas hem in zijn evangelie introduceert. Door Johannes krijgt Jezus zijn plaats in de geschiedenis van de Here God. Dat is voor ervaren bijbellezers geen verrassing. We weten vanaf het begin dat we in Hem met de Zoon Gods te maken hebben. Dat is toch geen verrassing meer.

De vraag is altijd weer wie we dan voor ogen hebben of beter wie wij in het gehoor hebben als we het woordje God gebruiken. Over welke God hebben we het eigenlijk als we Jezus Zijn Zoon noemen?

Om dat vanaf het begin duidelijk te maken begint Lukas niet direct met Jezus. Hij laat hem vooraf gaan door Johannes. Johannes tekent hij als een oudtestamentische profeet, die voorkomt uit de priester Zacharias. Geen interessante weetjes over zijn afkomst, maar cruciale informatie over wie hij is. Hij vertegenwoordigt in zijn eigen doen en laten én in zijn afkomst het Oude Testament. Nauwkeuriger gezegd. Hij is daarmee een vertegenwoordiger van Israël, waarmee God Zijn geschiedenis aangegaan is.

Over God wordt nooit neutraal gesproken in de bijbel. De God, die in het Oude Testament verkondigd wordt, is de schepper van de goede aarde; goed omdat het voor de mens daar te leven is. Het is de God die Israël verkozen heeft om Zijn geschiedenis van heil op aarde concreet zichtbaar te maken. In deze geschiedenis maakt Hij zich bekend en nergens anders.

Dat alles zet Lukas nog eens voorop. Voordat we over Jezus spreken, moet dat duidelijk zijn. Daar hebben we kennis van te nemen. Alleen in die geschiedenis van God met zijn volk is Jezus te begrijpen. Hij wordt niet door een vreemde aangekondigd, maar door de profeten van Israël, hier in de persoon van Johannes. Niet zomaar God, maar een bijzondere God.

Wie Johannes overslaat, heeft het niet meer over de bijbelse Jezus, ook al klinken zijn woorden nog zo vroom. Dan gaat het binnen de kortste keren over onze eigen idealen, dagdromen en frustraties, die we op Jezus projecteren. Dan verliest ons geloof al spoedig de concreetheid van de geschiedenis. Dan hebben we het over het geestelijke, terwijl we de aarde en de mensen die daarop wonen, loslaten. Dat gebeurt meer dan we denken. Dat is mij in mijn eigen geloofsgeschiedenis wel duidelijk geworden. Daarom is Johannes mij in de loop der jaren steeds waardevoller geworden, als gids en stoorzender. Als ik Jezus al te snel wil opvoeren, stoort hij mij om mij opnieuw richting te geven. Zo is hij de bode die voor uitgaat met de geest en de kracht van Elia. Hij alleen en niemand anders. Hij wijst ons op de Zoon in wie niet zomaar iemand, maar de God van Israël mens geworden is.

At Polhuis