BURN-OUT

– Waarom doet u uw dienaar dit aan? (Num. 11:11)

Mozes kan er niet meer tegenop. Hij heeft te lang de zware, dubbele verantwoordelijkheid alleen gedragen. Voortdu-rend zit hij tussen twee vuren in.

Enerzijds is hij de leider van een volk dat alleen maar kan mopperen en roepen dat het vroeger allemaal beter was. Ook al staat vroeger voor Egypte. De reden lijkt hier overigens plausibel. Het volk vraagt om een gevarieerd menu. Wie wil er geen variatie op het bord? Cooking, in wat voor variant dan ook (slow, outdoor, family), is trendy. Water en brood gelden al eeuwen als strafmaatregel. De Egyptische keuken biedt volop vis en fruit, tot op de dag van vandaag. Wat wil je met de Nijl als natuurlijke bron van leven? Tegelijk heeft die begrijpelijke wens van het volk iets rebels. Het volk heeft volgens Ex. 12:32 naast manna wel degelijk vlees bij zich. Bovendien was vlees geen vast bestanddeel van de maaltijd in het Oude Israël. Was de prijs die in Egypte moest worden betaald soms niet hoog? Leeft Israël niet van een andere bron? Toch blijft het volk aandringen. ‘Mozes hoorde hoe alle families bij de ingang van hun tent zaten te klagen’, lezen we in vers 10.

Anderzijds is Mozes ook het aanspreekpunt van God. Als Mozes opnieuw voor Gods aangezicht verschijnt, met die klaagzang van het volk nog in zijn oren, barst God tegen hem in woede uit. Over zijn volk. Dat kan er ook nog wel bij, denkt Mozes. Om zich vervolgens helemaal te laten gaan. Zelfs Mozes, volgens Num 12:3 de meest zachtmoedige mens op aarde, heeft zijn grens. Misschien dat ook hij pas achteraf zal zien hoe diep hij toen zat.

Mozes schiet uit zijn slof en geeft in woede de pijp aan Maarten. ‘Ben ik soms zwanger geweest van dit volk, heb ik het ter wereld gebracht’? (vers 12). Je zult maar een dienaar zijn en gedoemd zo’n tussenpositie in te nemen. Dan is het niet de vraag of, alleen wanneer je over je grens gaat, gemangeld als je bent. Wie houdt het vol op zijn wachtpost, wanneer alle partijen hun fiolen van toorn over je uitstorten? Er is veel te doen over leiderschap. In kerk en politiek gaat dat niet zonder martelaarschap. Alleen, wat zijn hier gezonde proporties?

Mozes trekt het niet langer. De profeet heeft zijn burn-out. Als Elia bij de Horeb stelt hij: dood me maar liever (vers 15). Juist wie in vuur en vlam staan, kunnen opbranden, lees ik in een notitie over dit onderwerp. Vaak moet het eerst zover komen, voordat er veranderingen mogelijk blijken. Veranderingen in jezelf, veranderingen in structuren, veran-deringen bij de verantwoordelijken. Wat eerst onbespreekbaar was, wordt nu noodzaak.

Ook bij God werkt het in Numeri 11 zo. Het is de uitval van de zachtmoedige Mozes die God weer tot rede brengt. Ineens gaan er dingen anders. De ambtsstructuur gaat op de schop. Zeventig profeten worden aangesteld en hen wordt opgedragen in teamverband te gaan werken. En na een dag van bidden en vasten regent het midden in de woestijn vlees uit de hemel. De mens Mozes brengt de Eeuwige tot bezinning, beweegt God tot genade. Al eten de mensen zich van de weeromstuit dan weer een ongeluk….

Mozes blijft dienaar, ook met een burn-out. Al beleeft hij het zelf als een ‘onderuit gaan’, het bewerkt een verandering in God. Tot in al zijn vezels blijft deze dienaar Middelaar. Gestalte ook van die andere Middelaar, wiens lijden en kruis God opnieuw bewoog tot genade. Goddank deden zij het. Of doen zij het ons ook voor?

Peter Verbaan