Kort overzicht over de KD van Barth

logo

 

In 1968 werd in opdracht van het ministerie van studentenpredikanten en universi­teitspredikanten (stafpredikanten) een literatuurgids uitgegeven Kerk/Universi­teit/Hogeschool, bestemd voor studenten en academici. De bedoeling was het lezen, ook buiten het eigen vakgebied, te stimuleren, de lektuur te vergemakkelijken door een overzicht over de beschikbare publikaties. De gids is in diverse, zeer gespeciali­seerde rubrieken verdeeld: Theologie, OT, NT, het Christelijk geloof, anthropologie, ethiek, eschatologie, meditatieve literatuur, geschiedenis der kerk, de theologen er kerk, de kerk (Herv., RK, oecumene), zending, Israël, tijdsanalyse (toekomst, universiteit, politiek, Amerika, marxisme, Rusland, China) etc. De gids is niet verouderd, maar uiteraard aan te vullen met de nieuwe theologische publikaties. Het Ten Geleide begon met de woorden: „Een alexandrijnse dichter heeft gezegd: „vele boeken zijn een groot kwaad”. Het komt ons voor, dat een slecht en misleidend boek (ook een al te populair of alleen maar stichtelijk boek) nog erger is. Het ergste echter lijkt ons te zijn: geen boek”.

In de gids, die hoofdzakelijk door mij is opgesteld, is een kort overzicht van de KD van Barth opgenomen. Het is hoe langer hoe meer voor hen die de diverse delen van de KD bij hun publikatie niet hebben meegelezen, maar ook voor hen die dat wel deden, moeilijk, zich snel te oriënteren en te weten wat in welk deel van de KD staat, waar men vinden kan wat men nodig heeft. Wij hebben gemeend dat het nuttig is dit korte overzicht, dat verder geen pretentie heeft, hier nog eens te publiceren. Mis­schien wil men het voor eigen gebruik uitknippen. Het korte overzicht is indertijd aangevuld door Hasselaar, toen nog universiteitspredikant in Utrecht.

Karl Barth, Kirchliche Dogmatik 1932-1967. De indeling is als volgt:

I Prolegomena: De Leer van het Woord Gods
 I 1  De dogmatische bezinning als wetenschappelijke en kerkelijke arbeid. De drie gestalten van het Woord Gods (Verkondiging, Schrift, Jezus Christus). De Triniteitsleer
 I 2  Gods openbaring en de tijd (OT tijd der verwachting NT tijd der herinnering).   Inkarnatie.   „Glaube und Religion”.  Het gezag der Schrift. De stem der vaderen. De confessie. De leer der Kerk. De leer van God
 II  De leer van God
 II 1  De Godskennis. Gods liefde en vrijheid. De deugden Gods
 II 2  Verkiezing en predestinatie („Gnadenwahl”). Jezus Christus de ver­worpene en uitverkoren mens. De uitverkiezing van Israël. Exegese Rom. 9-11. Theologische ethiek (,,Gesetz als die Gestalt des Evange-liums”. Evangelie én wet)
 III  De leer der schepping
 III 1  Schepping en verbond (Schepping als de ruimte van het heil: „Gnadenbund”). Exegese Gen. 1-3. Theodicee. Gesprek met de Aufklärung
 III 2  Anthropologie. Jezus Christus de ware mens. De mens vóór God. De mens mét de mensen. Ziel, geest, lichaam. De mens en zijn tijdelijkheid. Het begrensde leven
 III 3  De voorzienigheid. Gods regering en begeleiding. Het boze als ,,das Nichtige”. De engelen. De demonen
III 4 Ethiek (ethiek der vrijheid). Der Feiertag. Man en vrouw. Het huwelijk. Ouders en kinderen. Der Schutz des Lebens (ziekte, zelfmoord etc.). Oorlog en vrede. Das tatige Leben. Beroep en roeping. De eer des mensen
IV De leer der verzoening (Christologie: persoon en werk)
IV 1 God met ons in Jezus Christus. De zelfvernedering Gods. Christus als de vernederde rechter. Het priesterlijke ambt. De zonde als hoogmoed en val. De rechtvaardiging. Gesprek met Anselmus. De H. Geest en het leven der Kerk in het licht der rechtvaardiging. De vergadering der gemeente. Het geloof
IV 2 De verhoging en regering. Het koninklijk ambt. De zonde als traagheid en ellende. De heiliging. Navolging en bekering. De goede werken. Het leven der gemeente in het licht der heiliging: Opbouw en groei der gemeente, kerkorde, eredienst. De Liefde (eros en agape)
IV 3a Jezus Christus, de ware getuige. Het profetische ambt. Het licht des levens. Het Woord Gods als waarheid. Jezus is overwinnaar! De zonde als leugen en verlorengaan van de mens
IV 3b „Des Menschen Berufung”. Het Christen-zijn. Nood en bevrijding van de Christenen. De H. Geest en de zending der gemeente. De gemeente in de wereld. De hoop
IV 4 De doop als grond van het Christelijk leven.
Register (+ preekschetsen, F. W. Marquardt: Exegese/Dogmatik in de Theo­logie van Barth).

 

Inleiding tot Barth:

(eenvoudig): J. J. Buskes, Karl Barth (P), B. S. Willems OP, Karl Barth (P) EVZ-Verlag) 1964.

Karl Barth, Documentatiemap NCSV 1967.

Weber, Karl Barth, Kirchliche Dogmatik (Excerpt).

Gollwitzer, Kirchliche Dogmatik (keuze P Siebenstern).

L. Berkouwer, De triomf der genade, 2e druk.

Publicaties na 1968 (onvolledig):

Gesamtausgabe:

Akademische Werke

7 II KD IV 4 (Nachlass) Das christliche Leben.

2 II Ethik I 1928.

1. V Briefwechsel Barth-Bultmann 1951-1961.

2. V Briefwechsel Barth-Thurneysen 1921-1930.

6 V Briefe 1961-1968.

Letzte Zeugnisse 1969 (EVZ Verl., Zürich).

Kurze Erklarung des Römerbriefes 1972 (Siebenstern Taschenb.).

Schleiermacher Ausgabe, Nachwort von Barth, 1968 (Siebenstern Taschenb.).

Spate Freundschaft, Briefwechsel Barth-Zuckmayer 1977 (Theol. Verl. Zürich).

Literatuur over Barth:

F. W. Marquardt, Die Entdecküng des Judentüms für die Chr. Theologie. Israël im Denken Karl Barths 1967 (Kaisel Verl.).

E.  Brinkschmidt, Sören Kierkegaard und Barth 1971 (Neukirchner Verl.).Zürich).

W. Schlichting Biblische Denkrormen in der Dogmatik Barths 1971 (Theol. Verl. Zürich)

N. T. Bakker Hermeneutiek van de Römerbrief, Diss. Leiden 1972.

F.   W. Marquardt, Theologie und Socialismus. Das Beispiel Barths 1972 (Kaiser Verl.).

H. Gollwitzer Reich Gottes und Socialismus bei Barth 1972 (Kaiser Verl.).

K. G. Steck/D. Schellong, Barth und die Neuzeit 1973 (Kaiser Verl.).

W.L. Dekker, Getuige Israël (Plaats van Israël in het denken van Barth, 1974 (Veenman, Wageningen).

E. Busch Barths Lebenslauf 1975 (Kaiser Verl. Uiterst belangrijk als eerste inleiding.)

J. M. Hasselaar „Meegelezen” (Briefwechsel Barth-Thurneysen) 1976 (Bureau Theol. Faculteit Transitorium II, de Uithof, Utrecht)

W. Groll Ernst Troeltsch und Barth, Kontinuität im Widerspruch 1976 (Kaiser Verl.)

K.   Dannemann   Theologie   und   Politik   im   Denken   Barths   1977   (Kaiser–Grünewald)

 

K. E. H. Oppenheimer

(In de Waagschaal, nieuwe jaargang 6, nr. 21. 28 januari 1978)