Jeugd

Op 10 mei 1886 om vijf uur geboren en naar de oudste broer van zijn moeder “Karl” genoemd.

 Zijn ouders waren Fritz Barth en Anna Katharina Sartorius (hun vaders waren allebei predikant te Bazel in het midden van de 19e eeuw.
Vader Fritz – eerst predikant in Reitnau (kanton Aargau) – was net als docent aan het seminarie in Bazel benoemd (in dit seminarie werden – in oppositie tegen de liberale theologie – “Schriftgetrouwe” predikanten opgeleid).
Moeder Anna Katharina (geb. 15 april 1863), de kleindochter van de hoogleraar letterkunde van de Universiteit van Bazel (hij hertrouwde met ene Burckhardt van de beroemde Bazelse familie!) trouwde met Fritz – vriend van haar broer Karl – op 29 augustus 1884.

De geboorte van Karli was een zware bevalling en de baby zag er volgens een tante “afschuwelijk” uit! Hij leerde al vroeg van zijn moeder vele Bazel-Duitse kinderliedjes “waaruit Karli zijn eerste theologisch onderricht ontving! Drie jaar oud (1889) moest hij met zijn ouders naar Bern verhuizen waar zijn vader door “de Positieven” als opvolger van de grote Adolf Schlatter tot privaatdocent dogmatiek aan de Universiteit was benoemd (in 1891 werd hij buitengewoon hoogleraar en in 1895 gewoon hoogleraar oude en nieuwe middeleeuwse kerkgeschiedenis: hij publiceerde veel over nieuwtestamentische onderwerpen.

Karli beleefde de eerste jaren in Bern als een buitengewoon gelukkige tijd: streng opgevoed, maar ook vriendelijk en vol begrip. Op de Zondagschool vertelde de juffrouw altijd over de hel zodat vader Fritz besloot met zijn kinderen zelf thuis een zondagdienst te houden. Op zijn lagere school (en gymnasium waar zijn vader ook conrector was) was als tegenwicht tegen vrijzinnige principes van het officiële onderwijs “godsdienst” als het ware het hoofdvak! Karl muntte niet uit behalve in het schrijven van opstellen! “De eisen van het gymnasium heb ik als een noodzakelijk kwaad ondergaan.”

Hij was van jongs af aan zeer overgevoelig voor klassieke muziek” als zijn vader op de piano akkoorden uit de Zauberflöte aansloeg “gingen ze mij door merg en been”! Hij las veel historische literatuur, vooral met veldslagen en speelde veel met loden soldaatjes. Hij volgde met opwinding in 1895 de oorlog tussen Japan en China (9 jaar oud)! Van Bern uit was Bazel (waar zijn zeer geliefde grootmoeder Sartorius woonde) een echt paradijs. Haar dochter, tante Bethi, bezocht vaak Bad Boll en had veel contact met de oude dominee Blumhardt (van wiens zoon Christoph Karl later zelf op Bad Boll veel inspiratie voor zijn latere vernieuwing van de traditionele theologie ontving!).

In 1905 werd hij wegens bijziendheid tot zijn spijt uit de militaire dienst ontslagen. Hij ging gedichten schrijven en las heel Schiller: hijzelf schreef ook ettelijke toneelstukken en treurspelen! Hij maakte op het Vrije Gymnasium veel vrienden, die hij ook later op belangrijke posten weer ontmoette. ./2 1) Alle gegevens en citaten zijn ontleend aan “Karl Barth” van Eberhard Busch (Callenbach, 1978) blz. 13 – 37. – 2 – Met enkele kameraden richtte hij in november 1900 (14 jaar oud) een leerlingenvereniging Studia op ter “beoefening van vriendschap en wetenschap”; ze vertaalden Caesar en lazen Schiller en Lessing.

Hij muntte uit door het declameren van gedichten, zelfs opera’s schrijven en het houden van voordrachten! Karl (was vaak voorzitter). Discussiëren over Haeckel en Nietsche, Schopenhauer en Kant! In 1901-2 (± 15 – 16 jaar) volgde hij met plezier de catechisatie voor aannemelingen bij ds. Robert Aeschbacher (“iets uitzonderlijk boeiends, om niet te zeggen iets opwindends”) nl. de zeer actuele apologetiek tegen Haeckel en andere materialisten”). “Maar ook de positieve uiteenzetting over de betekenis van het leven, van de dood en van de verrijzenis van Jezus en ook over de ethiek waarin we – lang voor Kutter en Ragaz -iets over de sociale vraagstukken te horen kregen.” “Op de avond van de dag van mijn bevestiging als lidmaat (23 maart 1902 – 16 jaar oud) nam ik het koene besluit theoloog te worden: niet zozeer met de gedachte aan preken; zielszorg e.d., maar vooral in de hoop dat ik tot de realisering van een mij vaag voor de geest staand wezenlijk verstaan van de geloofsbelijdenis zou komen.”

In de vakanties beklom hij graag bergen! Op 17 september 1904 haalde hij zijn eindexamen (“struikelend over scheikunde, natuurkunde e.d.”). Twee dagen later mocht hij als abituriënt de zgn. “Mulus-rede” houden, waarin hij onomwonden verklaarde met hoeveel tegenzin hij naar school was gegaan!

 kinderwagen Karl Barth