Voorzichtig maar scherpzinnig
VOORZICHTIG MAAR SCHERPZINNIG
Een predicament is een lastig parket waarin je je bevindt, en volgens de auteurs bevinden gelovige mensen zich daarin als ze worden geconfronteerd met de resultaten van de moderne natuurwetenschap. Ze noemen er vijf; de belangrijkste redenen, tenminste op dit punt in de moderne geschiedenis, waardoor christenen kunnen twijfelen aan wat de traditie zegt over God en zijn werken in de wereld: (i) het succes van de wetenschap in het verklaren van wat vroeger mysterieuze verschijnselen waren; (ii) het kwaad in de wereld dat zo moeilijk te rijmen valt met het idee van een goede God; (iii) het bestaan van diverse religieuze tradities die elk toch ook aanspraak maken op zinvolheid; (iv) de wankele staat van het historisch bewijsmateriaal waarop de christelijke aanspraken inzake Jezus zijn gegrondvest (de berichten over Jezus zijn alle decennia na zijn leven opesteld); (v) de verschillende wijzen van geloven aan de opstanding van Jezus uit de doden.
Dat zijn problemen die vragen om een serieuze weerlegging, als die bestaat. En de auteurs proberen die te geven. Ze gaan daarbij heel voorzichtig te werk en redeneren met kleine stapjes naar hun doel toe. In de eerste vier hoofdstukken, geven ze zelf toe, bieden ze heel algemene argumenten die naar ze hopen ook door a- of antireligieuze mensen als geldig kunnen worden aanvaard. Ze spreken dan over de ‘ultimate reason’ (UR), zonder die meteen God te noemen. Maar in hoofdstuk 5 noemen ze man en paard als het gaat om het verstaan van de opstanding van Jezus uit de dood, en bieden ze daarvoor een aantal interpretatiemogelijkheden aan. Ze weerleggen ook argumenten van hun tegenstanders als Richard Dawkins. Ook gaan ze in op de vraag hoe een historisch persoon (Jezus) tegelijk ook een verschijningsvorm van de eeuwige God zou kunnen zijn. Tenslotte komen ze uit op de hoop op de werderopstanding en op het probleem van de Drieëenheid.
Zoals uit deze beschrijving al blijkt is dit geen eenvoudig boek dat je even rustig uitleest. Je moet wel goed nadenken om met de gedachtegangen van de auteurs mee te gaan. Geen boek waarvan de recensent uitroept dat hij het ‘in ieders handen wenst’.
Maar het snijdt wel een reëel probleem aan waarmee iedereen die bewust in deze wereld leeft besef heeft. Je zou eigenlijk willen dat er een eenvoudige bewerking van zou worden gemaakt, maar daar leent deze zware stof zich jammer genoeg niet voor.
Hans Bouma
Philip Clayton & Stevin Knapp, The Predicament of Belief. Science, Philosophy, Faith. Oxford: Oxford University Press, 2011
Auteur is theoloog en werkzaam bij het NBG