In miskottiaanse kring wordt het evangeliewoord ‘De tollenaars en de hoeren gaan u voor in het Koninkrijk Gods’ nogal eens vertaald als ‘de beste christen is een atheïst’. Mensen die hun status niet aan God willen ontlenen of aan welke religieuze binding ook hebben van het christendom iets fundamenteels begrepen. Dit nummer biedt alle gelegenheid om deze lof op het buitenstaandersperspectief tegen het licht te houden. Bent u bijvoorbeeld net als Evert Jan de Weijer jaloers op F.O. van Gennep die volgens hem in de kerk altijd een allochtoon is gebleven? En hoeveel dichter kwam Allard Pierson volgens u bij het Koninkrijk toen hij de kerk verruilde voor de wereld van de kunsten? En wat te denken van Karel Blei? Hij schrijft over het verschil tussen het communistische Rusland van toen en het fascistische van nu en heeft een voorkeur voor het eerste omdat dat ‘atheïstisch’ was. Rick Benjamins signaleert zelfs in orthodoxe gelederen belangstelling voor een vorm van atheïsme – beschreven in het boekje Onzeker weten – maar vindt dat de auteurs daarvan niet ver genoeg gaan. Teunard van der Linden las de dissertatie van Marco Visser en noteert enthousiast hoe de stijlfiguur van het pars pro toto in de Bijbel een doorbraak biedt naar het buitenstaandersperspectief en daarmee naar ‘principiële openheid’. Het recente boek van Kees van Ekris over de preek, dat eveneens gebaande paden en kerkelijke binnenwegen mijdt, ontmoet bij recensente Hetty Boersma enige aarzeling. De preek kan ook te sophisticated worden. Vergelijkbare aarzelingen, maar dan bij de zichzelf graag als avant garde profilerende gereformeerde kerken, werden te boek gesteld in de bundel De linkse kerk. Coen Wessel bespreekt die en meent dat het met dat avantgardisme wel mee- of misschien tegenviel. Net als Karel Blei reageert Jan Bruin op een stuk van At Polhuis in ons vorige nummer. Biedt het evangelie, zoals Polhuis suggereert, een verlossend buitenstaandersperspectief op onze vraagstukken (op de manier die Van Nieuwpoort in zijn meditatie laat zien)? Volgens Bruin moet er nog iets bijkomen. Noem het persoonlijke analyse. Wat dunkt u? Heeft hij gelijk of rijdt deze toevoeging het evangelie fataal in de wielen?

Udo Doedens     

In de Waagschaal, jaargang 51, nr.9. 17 september 2022