Afgelopen 13 december is na een bewogen leven in de leeftijd van 102 jaar overleden Hebe Charlotte Kohlbrugge. Op 21 december werd ze na een dienst in de kerkzaal van de haar zo geliefde Evangelische Broedergemeente in Zeist te Amerongen begraven. Wij willen op later tijdstip uitgebreider bij dit overlijden stilstaan. In dit nummer gedenken wij haar zo karakteristieke stem die voortaan zwijgt: de stem van één die protesteert. Want ook over de recent verschenen biografie van Miskotte wond ze zich op, zo blijkt. Een laatste woord uit haar leven, waaruit bovenal het verlangen spreekt om niet te vergeten en te eren wie ere toekomt.

Die biografie van Miskotte is er gekomen en Evert Jan de Wijer is er blij mee. Interessant is de reden die hij noemt waarom eerdere pogingen wel haast móesten stranden: de bewonderaars zaten er te dicht bovenop. Alleen wie voldoende afstand had tot deze ‘kunstenaar onder mijn vrienden’ (Barth), zoals de geroutineerde De Liagre Böhl, was in staat hem als mens scherp in het vizier te krijgen. En dat is gelukt. Eén ding moet ik wel rechtzetten: de biograaf volgt Buskes in diens uitspraak dat In de Waagschaal nooit meer dan “enige honderdtallen abonnees” heeft gehad. Op dat niveau zitten we nu… Toen IdW als weekblad (!) startte waren het er zeker meerdere duizenden.

Meer Miskotte is er in dit nummer aan de hand van de nog ontbrekende lezingen op de studiedag over Bijbels ABC (IdW 45/12): Willem van der Meiden schetst Miskotte als theoloog van het verzet, Rinse Reeling Brouwer vervolgt zijn verslag over de zoektocht naar heidense en bijbelse oerwoorden in deze tijd en Julie Benschop spreekt aan de hand van Willem Jan Otten over Miskottes taal. Verder: Marijke van Selm verheugt zich met Prediker over het goede van het leven; Mirjam Elbers is in haar serie over theologische ontwikkelingen beland bij het aloude vak missiologie, dat zich niet zomaar prijsgeeft; Richard Bennahmias sluit zijn artikel af over Ellul en het technische discours en herneemt via Lacan de notie van het subject, bij wijze van verzet.

Gerard van Zanden observeert graag de rechterflank van de kerk, en constateert met enige zorg dat ook daar de psalmen aan belang beginnen in te boeten. At Polhuis gelooft niet dat de ‘elite’ de onderklasse ooit werkelijk zal begrijpen, en ondergetekende voelde het gewicht van de drukker Hendrik Nicolaas Werkman. We zijn er, goede lezer, over vier weken weer!

Wessel ten Boom

 In de Waagschaal – Uit het leven gegrepen