‘wij hebben de gedachten van Christus’ (1 Korintiërs 2:16)

‘Wie kent de gedachten van de Heer?’ Op deze retorisch bedoelde vraag van de profeet (Jes. 40:13 LXX) komt Paulus met een verrassend antwoord: wij. Want ‘wij hebben de gedachten van Christus’. Het is een opvallende conclusie in een al even retorisch betoog, waarin Paulus de woorden- en gedachtenstrijd in de christelijke gemeente heeft teruggebracht naar de kracht van God in het kruis van Christus. Tussen ieders individuele beroep op deze of gene spirituele denker of theologische school komt de geroepen apostel staan met zijn eigen ik-boodschap: ‘Toen ik bij jullie kwam om het geheim van God te verkondigen […] had ik mij voorgenomen niets te weten onder jullie dan Jezus Christus en die gekruisigd (2:1-2).’

Hoe zeg je retorisch dat je van alle religieuze retoriek af wilt? Paulus doet het met een beroep op  de kracht en de geest, de dingen en de gedachten …van God. In een paar zinnen komt hij in een multireligieuze wereld met een openbaringstheologie die je doet duizelen, maar je op één punt houvast laat vinden: in het kruis van Christus, waaromheen God in zijn gemeente het dwaze, zwakke, verachtelijke van de wereld uitkiest, en wie wijs of sterk of ‘iemand’ denkt te zijn, beschaamt.

Tegenover spirituele overtuigingskracht en wetenschappelijke terminologie wijst Paulus ons op ‘het betoon van Geest en kracht’ in de christelijke verkondiging (2:4) en op ‘de dingen die ons door God genadig zijn geschonken’ (2:12). Dat doet denken aan de gaven van de Geest waarover Paulus in dezelfde brief uitweidt en waarin de charismatische beweging ons voor blijft gaan. Maar ook die charismata brengt Paulus terug naar de genade van het kruis.

Ook onder de heersende tijdgeest, waarin conservatisme en idealisme de samenleving en de wereldkerk polariseren, worden we gezamenlijk geroepen ons te concentreren op de Geestkracht die vrijkomt als Jezus Christus wordt verkondigd als de gekruisigde. Dan beginnen onze al te menselijke dingen en gedachten genadig bij God vandaan te komen: als een sterven en opstaan van je mindset; een vernieuwing van je manier van denken bij God vandaan. Zoals wordt gebeden in het dagelijkse joodse gebed, waaraan Paulus’ briefzinnen doen denken: ‘Gij begenadigt de mens met weten / en leert de sterveling inzicht. / Begenadig ons van uwentwege met weten, inzicht en verstand.  Gezegend gij, Heer, die begenadigt met weten (Achttiengebed).’ Waar we dit in de christelijke gemeente meebidden, ontvangen we niet alleen ‘the body of Christ’, maar krijgen we ook ‘the mind of Christ’.

Gerben van Manen

In de Waagschaal, jaargang 52, nummer 3, 5 maart 2023