In gesprek met Mor Polycarpus

logoIdW

Mor Polycarpus is de naam die Edip Aydin ontving toen hij, 36 jaar oud, in 2007 in Damascus tot bisschop gewijd werd. Ds. Jaap van Slageren, voormalig directeur van het Nederlands Zendingsgenootschap, heeft er in zijn emeritaat meer dan een hobby van gemaakt om oosterse kerken te bestuderen en voor het voetlicht te brengen in het westen. Zo verscheen enkele jaren geleden van hem ook al een interessant boek over de Thomaschristenen en hun kerken in India. In dit boek interviewt hij de Syrische aartsbisschop voor Nederland. Plaats van het gebeuren is het Syrisch-orthodoxe klooster, toegewijd aan de heilige Efrem, in Glane, op de grens met Duitsland. We leren dus niet alleen de aartsbisschop zelf beter kennen, maar eveneens het klooster en de hele Syrisch-orthodoxe wijze van geloven en liturgie vieren.

            Het boek is het verslag van lange gesprekken. Dat maakt het ook zo levendig. Het waren goede gesprekken, want als lezer doe je de ervaring op dichterbij Edip Aydin en Mor Polycarpus te komen. Bovendien gaat zijn manier van geloven tot je verbeelding spreken en krijg je een aanvoelen van de dynamiek die een Syrisch-orthodoxe wijze van christen-zijn kenmerkt.

            Het boek is een ontmoeting met de geleerde die aartsbisschop Polycarpus is, maar ook de gelovige, de monnik en de bisschop die hij ook allemaal is. Bovendien slaagt Edip Aydin erin al deze facetten van zijn persoonlijkheid en zijn leven op een dusdanige wijze met elkaar te verbinden dat ze elkaar bevruchten. De Syrisch-orthodoxe traditie blijkt geen starre traditie te zijn. Zo is er een lezing van Mor Polycarpus in het boek opgenomen over ‘morele oordeelsvorming’. Hij legt erin uit hoe traditie en geweten, Schrift en ervaring, elk hun eigen rol spelen in een synodaal proces waarin ethische uitspraken tot stand komen. Het artikel zoomt daarbij in op hoe de heilige Efrem ruimte maakt voor vrouwen in zijn kerk in de vierde eeuw!

            Als lezer krijg je bewondering voor de wijze waarop de aartsbisschop in zijn pastoraat het accent legt op toerusting en vorming van zijn geloofsgenoten. Emancipatie tot gezond zelfbewustzijn, zowel in de maatschappij als in de kerk, staat daarbij voorop. Hardop hoor je de aartsbisschop dromen over het klooster als een ontmoetingsplek voor mensen met verschillende overtuigingen. Met name zijn ook niet-christenen van harte welkom. Het klooster moet een plek van uitwisseling en gezamenlijke studie worden, waar de gastvrijheid verdraagzaamheid en mildheid tegenover elkaar bevordert. De gastvrijheid van het klooster moet harten doen open gaan, zodat de ander in zijn anders-zijn kan ontmoet worden. Alleen op die wijze kan gemeenschap groeien en kan er vrede komen.

            De aartsbisschop is een goede catecheet. Je bevindt je dus graag onder zijn catechisanten als hij de liturgie verklaart of ingaat op belangrijke spirituele uitgangspunten van zijn geloofstraditie. Je voelt het aan dat hij geen theorie uiteenzet maar je wil binnenvoeren in een geleefd geloof dat zijn bron in het eigen hart van de bisschop vindt. Dat maakt dat Mor Polycarpus geen bisschop is die zich hoog verheft boven het kerkvolk, maar er midden tussen staat. Hij is een broeder voor zijn medechristenen. Zoals trouwens ook dominee van Slageren, die ons dit boek zomaar schenkt als een soort van broederdienst. Betrokken als hij is, helpt hij op zijn eigen wijze de oecumene weer een stapje vooruit. Dank!

Joris Vercammen

 Dr. J.A.O.L. Vercammen is oud-katholiek aartsbisschop van Utrecht.

Jaap van Slageren en Salaam Somi, In Gesprek met Mor Polycarpus. Aartsbisschop van de Syrisch-orthodoxe Kerk van Antiochië in Nederland, Bar Ébroyo Press, Glane 2018, 160 pp., met illustraties, EUR 19.90.

In de Waagschaal, jaargang 48, nr. 48. 1 juni 2019