Een stem in het gebeuren (van de redactie)

 

Op het moment van schrijven staan de beelden uit Turkije en Syrië nog scherp op het netvlies. De immense verwoesting, de mensen klein en nietig bij de puinhopen. Aardbevingen vormen een eigen soort van natuurrampen. Dat de grond onder je voeten zo schudden kan dat alles wankelt, is buitengewoon beangstigend. Niet voor niets was het een aardbeving van ongekende zwaarte die het denken over God en het kwaad sterk beïnvloedde. De bijbel vertelt van aardbevingen als God verschijnt. Maar zegt zo’n gebeurtenis als nu ook iets over God? Is daarin zijn stem te vernemen? Het roept allerlei vragen op, en voorzichtigheid is geboden als we Gods stem willen aanwijzen. Naar aanleiding van de preek van Miskotte over de watersnoodramp hadden we in een eerdere jaargang een uitgebreide gedachtewisseling over God, schepping en voorzienigheid. In dit nummer bespreekt Ab Venemans een preek over het zinken van de Titanic van de jonge Karl Barth (1912!). Klinkt in dat gebeuren een stem? Kan God ook daarin tot ons spreken? Een vraag die later in zijn grote dogmatiek terugkeert (in KD I,1). Lees wat hij erin hoorde!

De inzet van Udo Doedens’ bijdrage bevraagt in feite de overtocht van de Titanic op geheel eigen wijze, want is die hele trans-Atlantische gerichtheid op de VS op zich niet al noodlottig? Zo bekent hij zich als ‘Ameritariër’. Een hem geschonken boek van de Amerikaanse schrijfster Strout nam hij wel tot zich, met waardering èn een serieuze vraag, die ook te verbinden is met het vernemen van een stem uit of bij de dingen, meer dan enkel het nemen en beschrijven van de dingen zelf.

Maar welke stem is dat? Abraham Joshua Heschel wijst op de stem van het geweten, de taal van de opdracht; Hetty Boersma waardeert en bevraagt dat. O.W. Dubois bespreekt de biografie over Etty Hillesum – een intens gewetensvol geleefd Joods leven, luisterend naar en antwoordend op een stem. Van Gaalen tracht in Paulus’ woorden over toorn en oordeel tot ons nu te laten spreken. En Jantine Nierop beluistert Meijering in een klein Leids koor van fijnzinnige en zorgvuldige stemmen over de grenzen en breekbaarheid van mensen (en predikanten).

Aan deze stukken gaat het pièce de résistance van dit nummer vooraf (of beter: een ‘deux-pièces …’). Gerardus van der Leeuw en Willem Banning probeerden beiden na WO-II de ziel van het Nederlandse volk als het ware in kaart te brengen. Kees Doevendans en Coen Wessel bepalen ons hierbij. Bij Banning was dat nadrukkelijk dienst aan de kerk. Wat is er gaande? Hoe daarin te (s)preken? Op eigentijdse vormen van pastorale sociologie en secularisatie hopen we in volgende nummers terug te komen. Maar begint u met lezen hiernaast, om afgestemd te raken op de ‘Mind of Christ’, waarover Gerben van Manen mediteert.

Coen Constandse

 

In de Waagschaal, jaargang 52, nummer 3, 5 maart 2023

 

De artikelen van dit nummer vindt u via het menu aan de rechterkant van deze pagina.