Wie voor de feestdagen kaviaar of reerug in huis wilde halen, had een goede kans te slagen bij budgetsupermarkten Lidl en Aldi. Deze winkels verkopen goedkope aardappelen en karnemelk, maar ook producten die de meeste mensen luxueus noemen.
Zoals Lidl zijn klanten luxe op afroep biedt, biedt de PVV haar kiezers macht aan huis. In beide gevallen is het aanbod verregaand symbolisch van aard. De luxe van Lidl is die van een bladblazer op een etagewoning, de macht van de PVV is die van kinderen die een sleutelbos uit papa’s jaszak hebben gehaald.
Het gevaar van de macht die PVV aanbiedt, is de onmiddellijke, onwederstandelijke aard ervan. ‘Nederlanders weer op 1’ heet Wilders’ partijprogramma en het behelst niet meer of minder dan het aan de macht brengen van een groep die zich identificeert als Nederlanders. Waar de meeste andere partijen een weerstand hebben geplaatst tussen de kiezer en de macht in de vorm van de wet en een ideologie, is in het uitgeklede liberalisme van de PVV het woord aan het individu dat zich Nederlander noemt. De PVV modificeert niet, vertolkt niet en voegt niets toe. Ze is het verlengstuk van de stem die roept vanaf de bank. De PVV levert óf wordt in haar leveren door anderen gedwarsboomd.
Gevestigde partijen, de VVD op kop, hebben het succes van de PVV in de hand gewerkt. Ze hebben de suggestie gewekt ook zelf op de PVV-manier te kunnen leveren en hebben daarin vervolgens teleurgesteld. Door te doen alsof groene politiek, socialisme, liberalisme of christendemocratie rechtstreeks en offerloos leidt tot welvaart en geluk en door als het moest precies als een populist vanaf bank, talkshowtafel of in een krantencolumn te pitchen en te schmieren, bevestigden bestaande partijen het idee van een drukknopdemocratie. Door tegelijk niet te leveren wat de PVV wél belooft te leveren, ontstond de verdenking dat men de politiek van zijn idealen verruild had – niet voor volkspolitiek, maar voor de politiek van het eigen privilege. Dat is op 22 november afgestraft.
In reactie daarop doen de verschillende partijen er goed aan door opnieuw de waarde van moraal, ideologie, wet en rechtsstaat te onderschrijven, op te biechten welke offers die vragen en die offers evenredig over de inwoners van ons land te verdelen.
En wat kaviaar en reerug betreft, laten we daarmee wachten, als met de wijnstok en de vijgenboom in de Bijbel, tot in het beloofde land, als God wordt geëerd en de geboden worden gedaan.

Udo Doedens

In de Waagschaal, nr. 1, 13 Januari 2024