Commentaar (Stemadvies)
Het wordt tijd dat de kerk weer een stemadvies geeft. Na decennia van terechte weerstand daartegen, is de noodzaak daartoe weer aanwezig. Het is terecht als de kerk op enige afstand blijft van het dagelijkse politieke debat. Daar hoeft de kerk zich niet in te mengen. Dat kunnen gelovigen heel goed voor zich zelf uit maken. De kerk juicht het alleen maar toe als Christenen zich actief in dat debat mengen, of dat nu van uit het perspectief van de VVD of de SP is. Daarom was het verzet tegen een kerkelijk stemadvies de laatste decennia ook terecht.
Anders wordt het wanneer de grondslagen van onze democratie in het geding raken. Dat is nu precies wat er op dit moment gebeurt. Steeds sterker klinkt de roep om een nieuwe democratie. Op zich is daar niets mis mee. Het is goed als ons democratisch bestel voortdurend kritisch geëvalueerd wordt en op grond daarvan aangepast. In de aanzwellende roep ons democratisch bestel als achterhaald te beschouwen, klinkt nog iets anders mee. Een van de sterkste argumenten voor verandering is de stelling dat ons bestel niet langer de wens van het volk weerspiegelt. Dat kan, volgens de critici, beter, door bijv. meerdere referenda per jaar.
Bij die vooronderstelling moet een groot vraagteken gezet worden. Elke politicus die zich op het volk beroept, claimt, dat zijn opvatting van het volk, de enig juiste is. Wie daarbinnen niet past, moet zich afvragen of hij wel tot dat volk behoort, of hij wel het volk representeert. In deze opvatting worden grote delen van het volk buitengesloten. Zij behoren tot de elite die volksvijandig is. Me dunkt, gevaarlijk omdat het niet verbindt, maar scheidt. Het is de bijl aan de wortel van ons politieke bestel, waarbinnen naar consensus gezocht wordt, waarin ook de minderheid zich in min of meerdere mate kan vinden.
Er komt nog iets bij. Ons politieke bestel is gegrond in het recht. Niet wat het volk wil, is bepalend, maar wat recht is. Recht dat voor ieder geldt, recht dat er voor waakt, dat er tussen burgers, wie of wat zij ook zijn of waar ze vandaan komen, ongelijkheid ontstaat. Daar gaat het in de politieke arena over. Dat is de moeizame strijd om in een democratie met elkaar tot gemeenschappelijk recht te komen. Dat is het kenmerk van de rechtsstaat.
In een stemadvies is de kerk geroepen voor de rechtsstaat en het daarbij horende politieke handwerk op te komen. Het is niet voor niets dat in de kerkorde de Barmer-thesen opgenomen zijn. Het wordt tijd dat de kerk zich weer uitspreekt.
At Polhuis