Commentaar (Sisi’s kritiek op de Islam)
De Egyptische president Sisi sprak op 30 december 2014 op de Al-Azhar universiteit kritische woorden over de Islam. ‘Het is onbegrijpelijk dat het gedachtengoed dat voor ons het meest heilig is, de reden is dat de gehele umma (islamitische gemeenschap) een bron is van angst, gevaar, dood en vernietiging voor de rest van de wereld. Onmogelijk! Dit corpus van teksten dat we door de eeuwen heen heilig hebben verklaard, tot het punt dat het bijna onmogelijk is om er afscheid van te nemen, jaagt de hele wereld tegen ons in het harnas! Is het mogelijk dat 1,6 miljard mensen (moslims) de rest van de 7 miljard inwoners van de wereld wil doden, opdat zij zelf kunnen leven? Onmogelijk! Je kan dit niet voelen als je gevangen blijft binnen dit gedachtengoed. Je moet buiten jezelf stappen. Ik zeg en herhaal opnieuw dat we een religieuze revolutie nodig hebben. Jullie, imams, zijn verantwoordelijk voor Allah. De hele wereld wacht op jullie volgende stap. want deze umma wordt verscheurd, de umma wordt vernietigd, de umma is verloren aan het gaan – en gaat verloren door onze eigen handen.’
Een week later bezocht Sisi – als eerste Egyptische president ooit – de Kerstnachtdienst in de Koptische kathedraal van Ca•ro. In een korte toespraak benadrukte hij daar dat alle Egyptenaren gelijk zijn of ze nu christen zijn of moslim. ‘Wij zijn allen Egyptenaren.’
Nu is Sisi een brute dictator. De hervormingen in de Islam die Sisi voor ogen staan zullen vermoedelijk inhouden dat de Islam geheel aan de staat wordt onderworpen. Sinds Sisi aan de macht kwam heeft hij de preekvergunningen van tienduizenden imams ingetrokken. Ook probeert hij de inhoud van de vrijdagpreken centraal aan te sturen. Sisi zelf gaat voor de status van een soort priester-koning. Bij het feest bij het be‘indigen van de Ramadan liet hij toe dat de voormalige minister van religieuze zaken verkondigde dat God en de aartsengel Gabri‘l Sisi lief hadden. Bij Poetin en Erdogan zien we trouwens vergelijkbare verschijnselen. Byzantium is alive and kicking!
Toch is het veelbetekenend dat ook een schurk als Sisi beseft dat het anders moet met de Islam en dat die veranderingen fundamentele inhoudelijke zaken betreffen. Mubarak gaf gedurende zijn bewind steeds meer toe aan conservatieve islamitische krachten, met als resultaat dat de moslimbroederschap de eerste vrije verkiezingen won. Sisi beseft dat toegeven aan de Islam zoals hij bestaat een doodlopende weg is. Niet alleen voor zijn bewind in Egypte, maar ook voor de hele islamitische wereld.
Als in het centrum van de Islam inderdaad fundamentele discussies over de Islam gevoerd gaan worden, dan heeft dat gevolgen. De open discussies die dat kan ontketenen kunnen een schokgolf door de islamitische wereld sturen. Die revolutionaire golven kan ook Sisi niet controleren. Het kan de islamitische wereld voorgoed veranderen.
Coen Wessel