De Franse econoom Thomas Piketty wijst er op hoe door overgeërfde rijkdom de kloof tussen arm en rijk groeit. Het rendement van kapitaal is nu eenmaal groter dan het rendement van arbeid. De mensen die kapitaal bezitten – en het voor een deel al bij hun geboorte bezaten – worden op deze manier steeds rijker dan mensen zonder kapitaal.

 Het Oudtestamentische Israël probeerde door middel van het jubeljaar de cyclus van bezitsvermeerdering door de rijken en verarming van de overigen te doorbreken. In het jubeljaar moesten de rijken hun georven en verworven land teruggeven. Het jubeljaar was een waarborg dat iedere familie over grond kon beschikken. Zo kon een erfdeel zijn, wat het hoort te zijn: een voorwaarde voor een goede toekomst.

Het Christendom heeft die toekomstgerichte strekking van het erven geradicaliseerd. Wie christen wordt ‘erft’ een plaats in de kring van de apostelen of een plaats in de hemel. Je wordt kind van God en erfgenaam van de beloften van Abraham. Je ontvangt een erfdeel dat je dichter bij God en Gods toekomst brengt.

Kijk zo naar de erfenissen die wij ontvangen: ze zijn voorwaarden voor een goede toekomst. Voor een mens bestaan ze uit een liefdevolle, geloofsvolle opvoeding samen met goed onderwijs en een goede vorming. Voor een samenleving zijn sterke en rechtvaardige instituties van rechtspraak, onderwijs, bestuur, cultuur en kerk de mooiste erfenis. Ze scheppen een toekomst op aarde en in de hemel.

Materiële erfenissen kunnen een liefdevol steuntje in de rug van kinderen zijn om hen te helpen een goede toekomst op te bouwen. Maar te veel bezit erven kan een vloek zijn. Als je aan het begin van je leven al weet dat er altijd geld in overvloed zal zijn, kan het je verlammen of misvormen  – want je voelt je levenskeuzes nooit in je portemonnee. Het kan er voor zorgen dat je weinig empathie met minder bedeelden ontwikkelt, omdat je geen idee hebt van hun levensmoeilijkheden. Als je veel geld hebt is het beter voor je kinderen om al tijdens je leven een deel van je bezit weg te geven. Vertel je kinderen dat er een aardige, maar bescheiden erfenis in zit. Daar knappen ze van op!

Een heel land kan vastlopen als de erfenis te groot is. Noorwegen stopt de olieopbrengsten in een beleggingsfonds. Het zal Noorwegen tot een renteniersnatie met ongelukkige inwoners maken. Beter is het om de opbrengsten op een verstandige manier te ‘verjubelen’.

Ook een kerkelijke gemeente kan vastlopen als er te veel geërfd bezit is. Het stelt een gemeente in staat om jarenlang niet de bakens te verzetten, omdat de predikanten toch wel betaald worden. Het is goed als kerkelijke gemeentes hun bezit laten afnemen in overeenstemming met de daling van hun ledentallen. Het voorkomt dat je erfenis je toekomst verknoeit.

Coen Wessel