Van de redactie

‘Nieuw heidendom’ noemt historicus Timothy Snyder de politiek die het nu in de VS, en op zoveel andere plaatsen in de wereld, voor het zeggen heeft. In onze Waagschaal-oren resoneert dan onmiddellijk Miskottes analyse van het nationaal-socialisme als geperverteerd heidendom méé. Snyders analyse is anders, maar ook weer niet: hij ziet in de populistische, egocentrische, grillige en vernietigende politiek van Trump c.s. de terugkeer van een heidendom dat de werkelijkheid reduceert tot een staat van onbeheersbaarheid en willekeur. Een terugval dus achter het christendom én achter de kritische en rationele orde van de Verlichting – alles met de hulp van verslavende technologie en minachting voor mens, dier en planeet. Snyders lezing hierover is een aanrader (‘The New Paganism’).

Ik verlaat de redactie op een punt in de tijd waarin er veel reden tot somberte is. Maar ook reden tot verzet en alternatieve narratieven zoals de kerk die zou kunnen en moeten bieden. Dit nummer offreert de lezer maar liefst twee interviews: onze Zomergast dit jaar is luthers theoloog en predikant Andreas Wöhle. Coen Constandse en Gerben van Manen zochten hem ter gelegenheid van zijn emeritaat op, om te praten over de roeping van kerk en theologie anno nu. Wöhle is gecharmeerd van dialectiek, niet in Barthiaanse zin, maar, goed-luthers, van de pendelbeweging tussen wet en evangelie. Hij verstaat die beweging (in dit interview) echter vooral als de wisselwerking tussen traditie en vernieuwing (een opvallende uitleg van ‘wet en evangelie’!). Ook heeft Wöhle oog voor de mogelijkheden die de kerk biedt, juist in deze tijd van polarisatie.

Het andere interview is deel van onze serie ‘Dienst aan het Woord’ en betreft een gesprek met Rik Gorter, kerkelijk werker in twee PKN-gemeenten, over hoe hij dat werk en de verhouding tot de academisch-geschoolde predikant ervaart.

De urgentie van deze tijd klinkt echter in dit nummer vooral door in de meditatie en het commentaar: Jantine Nierop stelt via Bonhoeffer de vraag naar waken of slapen in de schoot van Jezus en de betekenis daarvan in deze tijd. En Niels den Hertog hoopt met Koopmans dat de kerk de Nederlandse politiek zal inspireren tot het besef dat wij allen ménsen zijn, juist nu er weer nieuwe verkiezingen komen.

Dit is mijn laatste nummer als redactielid; ik dank de lezers voor de enthousiaste en soms kritische reacties op mijn stukken. In de Waagschaal werd ooit opgericht om de deuren van kerk en theologie open te zetten naar de cultuur en zo een kritische ‘luis in de pels’ te zijn. Ik hoop dat het blad ook in de toekomst die broodnodige rol zal blijven vervullen. Met Miskotte: den lezer heil, den dader zegen!

Mirjam Elbers

In de Waagschaal, nr. 7, 28 juni 2025