At Polhuis verraste ons met een degelijke verantwoording van zijn geloof. Het betreft hier een grondig voorbereid werk waarin hij zijn Barthiaanse achtergrond niet verloochent. Hier gaan At en ik uiteen. Voor mij is Barth een Alpenlandschap waar je zo nu en dan op vacantie gaat. Het is vreugdevol om af en toe de delen van de KD op te slaan.

Polhuis hecht aan de drie feesten: kerst, pasen en pinksteren. In het komen naar ons toe maakt God zich als Vader bekend. In het met ons zijn toont God zich als de Zoon van de Vader. Als we over God in ons spreken, moeten we over God als heilige Geest spreken De zin van ons bestaan vinden we volgens Polhuis niet in het bestaan zelf. De zin valt ons ten deel door openbaring.

Wat ik mis in het boek van Polhuis is de confrontatie met het dagelijks leven. In het boekje Te Gek voor woorden (dat verscheen t.g.v. de boekenweek 2015) merkt Heleen van Royen op dat in de duisternis een helder licht vlamt: het baken van de totale zinloosheid der dingen. Met deze vrouw komen we niet uit bij de schepping van God. Met deze vrouw verdwalen we in een erotische wildernis. Van Ruler benoemt de werkelijkheid waarin we verkeren Gods schepping. We mogen in vuur en vlam raken van alle dingen op deze aarde. De materie, de lucht die we ademen, het universum, de natuur, de mens als medeschepper naast God, de kerk – dat alles staat in relatie met Gods Rijk. Het is de door God gewenste orde die het welzijn garandeert.

Polhuis brengt de maagdelijke geboorte ter sprake. DE oorsprong van Jezus ligt in God. Ik herinner me altijd de woorden van de Engel tot Maria: De Heilige Geest zal over u komen. Jezus wordt geponeerd tot de gezondende van God. Opvallend is wel dat Lucas deze woorden ook gebruikt tijdens de hemelvaart: de Heilige Geest komt over de discipelen zodat zij Gods getuigen op aarde worden. Nadat eerst Jezus is geponeerd worden zijn discipelen geponeerd als Zijn getuigen. God dringt zich op aan de mens. We beleven vreugde aan de boezem der dingen. Dat brengt mij de chassidim in herinnering die genieten van wijn en dans en daarin de goddelijke aanwezigheid proeven. Het gaat om de vreugde om het zijn. Het heil is niet het wezen van het zijn. Hierin zijn Barth en Polhuis te voorbarig.

Het zijn de menselijke mislukkingen die de komst van Jezus noodzakelijk maken. Hij draagt de schuld van mensen. Waarheid is altijd in wording. De geschiedenis is nog lang niet voltooid. Zij bestaat uit de reidans van Gods daden waarin onze daden zijn opgenomen. God gaat voorop. We zijn nog niet af. De zin van ons bestaan beleven we in de vreugde om het zijn. Soms raken Barth en van Ruler elkaar Wij mensen leven in dialoog met onze naasten die ook beschikken over waarheid. God verlost de mens op de manier waarop de mens zichzelf verlost. Polhuis sluit zijn ogen niet voor de verschrikkingen in onze werkelijkheid. Maar als het punt omega bereikt is dan zal God alles in allen zijn. De chaos wijkt voor goed. Jezus Christus tilt de mens uit de verlorenheid en herschept het leven. Jezus kwam om knecht te zijn. Hij is dienstbaar en roept zijn volgelingen op de weg van dienstbaarheid af te leggen in de richting van het Koninkrijk. De mens moet Jezus direct volgen. Er is geen tijd om afscheid te nemen van familie en geliefden te begraven. Laat de doden hun doden begraven.

De mens is cultuurdrager bij uitstek. Cultuur betekent dat de mens iets doet met de wereld. De mens is verantwoordelijk voor de cultuur. Mijn bezwaar tegen Barth en Polhuis is dat zij te soteriologisch denken over de wereld waarin we leven. Protologie en eschaton zijn van uitnemend belang. In het eschaton komen het proton en wat de mens heeft gemaakt samen. De mens is niet gericht op het wezen van God maar op zijn wil. Al het werk van God wil de gestalte krijgen van het werk van de mens. Volgens Polhuis is God niet alleen Schepper maar ook Verzoener. Paulus roept op: laat u met God verzoenen. Hemelvaart is net zo gecompliceerd als de maagdelijke geboorte. Maar Hemelvaart is het afscheid van Jezus die terugkeert tot de Vader. Paulus ervaart zijn ontmoeting met Jezus op weg naar Damascus als een ontmoeting met de opgestane Heer. De wolk vertegenwoordigt God. We moeten Hemelvaart ontdoen van de poging om wil op te leggen aan de natuur.

Polhuis is consequent in zijn gedachtengang. Hij blijft trouw aan verworven inzichten. Ik zou wel eens willen dat hij afwijkt en zijwegen inslaat. Maar dat doet hij niet. Dat maakt zijn boekje betrouwbaar en consistent. God schept door Zijn Woord. Dat Woord volbrengt waartoe Hij het zendt. Dat woord is vlees geworden in Jezus van Nazareth. Wij leven van dat Woord.

Hans Visser

Hans Visser was diaconaal predikant in Rotterdam en coördinator van de Pauluskerk

At Polhuis, Een feestelijk geloof. Verantwoording van een leven lang zoeken. Boekencentrum 2014