COMMENTAAR (Het kruis van Madonna)

Is popzangeres Madonna (48) godslasterlijk? Volgens SGP-jongeren wel. In haar nieuwste show, waarmee ze ook Europa heeft aangedaan, zet ze een doornenkroon op haar hoofd en laat zich hangen aan een immens (overigens: zeer symbolisch) kruis dat op het podium staat opgericht. Vrijheid van meningsuiting is oké, maar dit gaat te ver, vonden de jongeren van onze staatkundige partij. En daarom deelden ze flyers uit om haar fans te waarschuwen, mét de verzekering dat er ook voor Madonna nog vergeving mogelijk is (‘Jesus loves Madonna’). Wat, denk ik dan, zijn de SGP-jongeren ook al evangelicaal geworden? En: zouden de ouderen er wél mee instemmen?

Nee, dat komt natuurlijk omdat deze jongeren zelf inmiddels zo doordrenkt zijn van de beeldcultuur (televisie of niet), dat de ‘taal der liefde’ van deze katholieke moeder ook hen niet onberoerd laat. En dat is natuurlijk precies het spel dat Madonna speelt: zij erotiseert haar publiek door en door, maar blijft zelf de perfect beheerste vrouw die haar publiek altijd net voor blijft. Zij is hoer én maagd, om het archetypisch uit te drukken, en legt daarmee een zenuw bloot van ons mens-zijn. Tja, daar sta je dan als refo-jongere bij de poort – maar waar protesteer je eigenlijk tegen? Zij heerst in zelfbeheersing. Het is een ernstig spel dat zij al provocerend speelt, waarin zij als hogepriesteres het publiek en zichzelf wel degelijk tot een zelfonderzoek en catharsis wil brengen. Tenminste, dat zegt ze zelf, en ik denk dat ze dat meent.

Een echte calvinist zegt mijns inziens: het godslasterlijke zit hem helemaal niet in dat kruis, maar in Madonna’s verlangen zelf een levende icoon te zijn – het beeld van een beeld. Dat raakt aan de wortels van het beeldverbod. Daarom heeft er ook in de vroege kerk een diep wantrouwen bestaan tegen het theater. Leben oder Theater? Dat heeft iets te maken met het verschil tussen Jeruzalem en Athene. Dat wij elkaar opsluiten in onze beelden en daarop afrekenen, dat maakt ons tot levende doden.

In een documentaire die ik over Madonna zag, zag ik een brutale, rijke, eenzame vrouw van mijn leeftijd, die zich als een moeder opwierp voor haar bandleden en al kauwgummend met hen bad voor het begin van elke show, en die verwend en afhankelijk was als een kind. Ik zag ook een zeer intelligent iemand die drommels goed wist welk spel zij speelde. Je kreeg de indruk dat zij haar hele leven regisseerde tot één groot beeld van een vrijgemaakte vrouw, en daarin totaal zat opgesloten. Ik moet denken aan het katholieke meisje dat haar leven geeft voor haar ideaal en dat ze denk ik altijd is gebleven. Over die kroon en dat kruis kan ik me ondertussen totaal niet opwinden. Madonna zoekt een grens die zij al lang is overgegaan.

Nee, ik vind dat kruis eigenlijk wel mooi. Nog mooier dan Madonna. Ik zie het opeens voor me als de oprechte uitdrukking van haar verlangen verlost te worden van het beeld waarmee zij zichzelf gekroond heeft.

En van de SGP hoeven we het ondertussen dus ook niet meer te hebben.

Wessel ten Boom