LICHT OVER WALCHEREN

Wie vanuit de Randstad richting Zeeland rijdt, wordt telkens getroffen door het heldere licht. Ook al is het bewolkt, die bedekking duurt dan maar even, West-Kapelle is de plaats in ons land waar de minste regen valt. Die helderheid komt door de brede hemel en ook door het water dat overal aanwezig is en van alle kanten het licht weerkaatst. Dat merk je midden op het land, bijvoorbeeld even buiten Middelburg wanneer je ’s morgens vroeg uitkijkt over het platte land, het komt niet alleen van boven, maar zo lijkt het ook van beneden, het licht wandelt over de akkers, beschijnt de boomtakken van onderen en nestelt zich achter de dakranden van de boerderijen. Van de Zeeuwse eilanden heeft met name Walcheren altijd veel schilders aangetrokken, in Veere en Domburg bijvoorbeeld, denk aan Goth en Mondriaan.

Een bekende schilder uit de zeventiende eeuw is Adriaen Coorte, hoewel zijn ster pas is gerezen in de tweede helft van de vorige eeuw. Tot dan was hij alleen bekend bij een groepje fijnproevers, maar sinds een overzichtstentoonstel-ling in 1958 en een catalogus van heel zijn werk in 1977 proeven zeer velen van zijn meesterlijk geschilderde aardbeien en abrikozen. Ineens is hij in de armen gesloten van het grote publiek, buiten Walcheren en buiten Zeeland, het globale publiek. Adriaen Coorte werkte in Middelburg. We weten heel weinig van hem, hij was geen lid van het gilde, alleen dat zijn eerste schilderij uit 1683 is en zijn laatste uit 1707. Allemaal klein van formaat, vaak niet groter dan dertig bij twintig centimeter. Ook bijna allemaal eenzelfde thema: stilleven met vruchten, geen mens te zien, wel af en toe een vlinder, met telkens een donkere achtergrond waardoor het licht zich geheimzinnig ontfermt over wat toch maar heel tijdelijk zich presenteert: vruchten die snel gegeten moeten worden, hier liggen ze voor de eeuwigheid. De basis van het schilderij is een stenen tafel, maar niet uit één stuk, er zit een ‘snee’ in, die bovendien ‘scheef’ loopt, en als het om aardbeien gaat zijn die opgetast als mensen op de tribune.

Je kunt je vergissen met deze schilderijen en dan moet ik zeggen schilderijtjes: zijn het niet aardige plaatjes, een beetje calvinistisch met dat zwart maar verder heel mooi van kleur en tot in detail precies, waar zullen we ze hangen, grotere imponeren meer, we leggen ze nog even weg, passen goed in dit laatje. Daar in een groot huis hebben ze beide gelegen, een kleine eeuw, totdat ze ontdekt werden vorig jaar. En dan wordt het een hype, in december 2009 gaan ze in de verkoop en brengen het tienvoudige op van de schatting en weg zijn ze.

Middelburg had ze moeten krijgen, in het Zeeuws Museum, met dat licht buiten en datzelfde licht van Coorte binnen, en dan weer buitenkomend ontdekken hoe teer de dingen zijn, vruchten op een schaal, bloemen in de tuin met inder-daad vlinders er boven, en de voren in het land getrokken scheef tegen de dijk aan. Wijzelf bederven snel, je moet je ogen goed de kost geven en dus je ziel, dit is het nú, hier glanst het bestaan voor een donkere achtergrond. Klein is groot genoeg.

S.L.Schoch