LINKS IN DE POLITIEK!

Vanmorgen meldde de radio dat de SP, ondanks de verkiezingswinst, waarschijnlijk maar in een college van Gedeputeerde Staten terecht zou komen. Als dit nummer op de mat ligt weten we of deze voorspelling uitgekomen is. De kans daarop is groot. Gevestigde partijen houden de SP boot af en ook de SP doet dat ondanks verbale ontkenningen. In de oppositie gedijt zij. In de opiniepeilingen is zij voor het eerst de PvdA in percentage voorbij. Het zal dus voor de SP steeds lastiger worden om de vraag te ontlopen wat zij met al die stemmen doet. Achter die vraag zit een voor linkse christenen interessante strategische kwestie. Waar het om gaat wordt door Dick Boer in het laatste nummer van Ophef (nr. 4, 2006) onder woorden gebracht. Ik geef het in mijn eigen woorden weer. De huidige economische orde wordt gekenmerkt door het kapitaal dat op ongekende wijze zijn gang kan gaan. De gevolgen zijn voor de ´arbeiders´ desastreus. Dat geldt zowel in Nederland als Europa en met name de Derde Wereldlanden. Boer vat dat samen in het begrip ´bestaanszekerheid´. Deze bestaanszekerheid is door het moderne kapitalisme tenietgedaan. Die bestaanszekerheid kan niet meer bevochten worden door hervormingen binnen het bestaande kapitalistische systeem. We leven niet meer in een ´sociale markteconomie´. Wie daarvoor kiest wordt opgeslokt door het systeem. Linkse politiek betekent dan ook buiten het systeem blijven en dus oppositie voeren. Boer pleit er dan ook voor dat de SP bewust kiest voor de oppositie. De partij moet zich niets aantrekken van de kritiek dat zij niet mee doen wil doen met de macht, c.q. de regering.

Het is niet zo lastig om in het stelling nemen van Boer zijn marxistische achtergrond te herkennen. Dat is evenwel geen reden om hem niet serieus te nemen. Wie kennisneemt van de gevolgen van de globalisering in bijv. Afrika kan ontmoedigd raken en radicaliseren. Zeker Christenen die weten van het Koninkrijk Gods zijn daar gevoelig voor. Om de gevolgen van de globalisering te zien hoeven we trouwens niet naar Afrika af te reizen. Ook in onze eigen steden en wijken zien we het. Mensen die hier in Nederland hun toekomst proberen te vinden, veel Afrikanen zijn daarbij. Maar ook in de druk om het ontslagrecht te versoepelen wordt het zichtbaar. Het punt dat Boer aansnijdt, lijkt mij dan ook zeker een discussie waard. Hoe verhouden wij ons als Christenen tot een systeem met de daarbij horende politiek, dat zo ontmenselijkend kan werken of beter: werkt?

Boer wil daar niet aan meedoen. Blijf er buiten staan en voer oppositie. Links heeft in de politiek niets te zoeken. Dat hij daar in niet alleen staat, blijkt ook uit het zelfde nummer van Ophef. Elf vrienden aan wie Boer zijn standpunt voorlegde, stemden met hem in. De enige die dat niet deed, Marijnissen zelf, komt in het nummer niet aan het woord. Zijn reactie was volgens de redactie daarvoor te nietszeggend.

Ik kom, het engagement van Boer delend, tot een andere keuze. Die keuze lijkt mij effectiever dan de zijne, vooral effectiever voor de mensen om wie het gaat. Daarom heb ik een paar vragen voor hem.

Boer beperkt het linkse politieke spectrum tot de SP en Groenlinks. Dat begrijp ik wel als je oppositie wilt blijven voeren. Ik zou daar toch graag de PvdA bij willen zetten. Die partij wegzetten als een niet-linkse partij gaat mij te ver. Daarvoor heb ik een praktisch en een principieel bezwaar.

Ik ga met Boer mee als hij stelt dat de strijd voor bestaanszekerheid het item voor links is. Ik zelf kom die strijd vooral tegen in de strijd om betaalbare, goede huizen. Dan gaat het om de huurstrijd, de renovatie van de wijken, de sloop en nieuwbouwplannen. Het is goed dat daarvoor allerlei actiegroepen zich inspannen. Dat is een gestalte van de linkse oppositie waar Boer het over heeft. De druk die zij op de besluitvorming zetten is nodig en dikwijls effectief.

Het blijft wel gaan om de besluitvorming. Met actievoeren zijn bewoners maar gedeeltelijk geholpen. Zij willen inderdaad zekerheid. Hoe je het ook wendt of draait daar is besluitvorming in de politieke arena voor nodig. Dan maakt het nogal wat uit wie op de verantwoordelijke politieke posten zitten. Ik ben er blij om dat de PvdA die verantwoordelijkheid niet schuwt. Waarom zou de SP dat niet ook kunnen doen? Hoewel we niet moeten overdrijven, maar een VVD wethouder of een SP wethouder maakt toch wel enig verschil uit? Waarom is het opeens niet meer links om deel te nemen aan de macht? Waarom is dat niet in het belang van mensen die in hun bestaanszekerheid bedreigd worden?

Ik ben mij er zeer wel van bewust dat een dergelijke positie ook een groot gevaar inhoudt. Macht corrumpeert. Een goede oppositie en een kritische partij zijn en blijven dan ook noodzakelijk en vooruit ook de kerk kan hier een rol spelen. Het is allemaal waar, maar het zijn geen redenen om niet met de macht mee te doen, juist in het belang van mensen die in hun bestaanszekerheid bedreigd worden.

Daarmee kom ik bij mijn punt van meer principiële aard. Het pleidooi van Boer om in de oppositie te blijven is er uiteindelijk op gericht om het bestaande kapitalistische systeem omver te werpen. Daar eindigt hij ook zijn artikel mee. Het is tijd om in de aanval te gaan, het is tijd voor een principiële, offensieve linkse politiek. Ik wil het graag geloven, maar hoe stelt Boer zich die aanval eigenlijk voor? Om te veranderen zal je toch ook macht moeten uitoefenen, allereerst om te veranderen en daarna om de veranderingen te consolideren. Als dat uitgesloten wordt, hoe dan wel?

Laat het helder zijn. Die verandering wil ik ook, maar niet op de manier waarop Boer dat wil. Ik kan zijn oproep niet anders verstaan dan een keuze voor revolutie, totale omwenteling, de nieuwe orde die gevestigd wordt. Langzaam maar zeker ben ik tot de overtuiging gekomen dat het pleiten voor een dergelijke politieke strategie gevaarlijk is. Op de democratische staatsvorm is veel aan te merken, maar het lijkt mij toch het beste middel dat wij hebben om ook voor bestaanszekerheid te vechten. Na alle revoluties van de vorige eeuw en die in deze eeuw reeds zijn geweest, ben ik uiterst pessimistisch over deze strategie. Ik zie machtsmisbruik en vooral veel slachtoffers. Als ergens de bestaanszekerheid van mensen in het gedrang komt, is dat wel in revoluties.

Ach zo veel hoef ik daar niet over te zeggen. Barth, die wij beiden toegedaan zijn, heeft daar in zijn politieke geschriften duidelijke woorden over gezegd. De Christen onderschikt zich aan de overheid en doet daaraan, zeker als het om een democratische overheid gaat, van harte mee. Om die reden ben ik blij dat de PvdA de verantwoordelijkheid aangedurfd heeft (ook al blijft Irak steken). Ik hoop dat de SP er de volgende keer wel bij is (hoewel ik er om hun verdachte Israel standpunt niet op zal stemmen). Die verantwoordelijkheid met zoveel kiezers mag zij niet ontlopen. Links heeft veel te zoeken in de politiek. Daarom: links in de politiek!

At Polhuis