Wim Duisenberg en Israël

Zaterdag 6 augustus, zestig jaar na Hirosjima, passeerde de lijkstoet van Wim Duisenberg op nog geen tien meter afstand onze voordeur. Op weg naar Zorgvlied. Donderdag tevoren was ik er bij een bezoek aan het graf van Buskes al op geattendeerd dat de begraafplaats die zaterdag ‘vanaf 15.00 uur wegens omstandigheden’ gesloten zou zijn. Gisterenmiddag ben ik een kijkje gaan nemen en heb er een paar foto’s gemaakt. Een enorme bloemenzee. Veel kransen, nog grootser en forser dan op 4 mei gelegd worden bij het monument op de Dam. Bloemstukken, zoveel dat ze gerangschikt moesten worden over twee gangpaden. Van een knorrige nieuwsgierige ving ik op: ‘De linten zijn er afgehaald. Weet je nog niet waaraan hij die bloemen te danken heeft’

Vandaag, maandag 8 augustus meldt de krant, dat Benjamin Netanjahoe aan Sharon heeft laten weten dat voor hem ‘het moment van de waarheid’ is aangebroken. Hij is afgetreden als minister van financiën. Toen ik in de tweede helft van juni in Jeruzalem was speculeerden de engelstalige Ha’arets en de Jerusalem Post daar al dagelijks over: Wanneer zou het gaan gebeuren? Want ‘Bibi’ wil weer de eerste man van Likoed worden en daarna premier van Israël. Hij gunt Sharon niet het mogelijk succes van de ontruiming van de Gazastrook, politiek prestige op wereldniveau. De machtsstrijd van twee Israëlische haviken kan het lot van meer dan een miljoen Palestijnen en een tienduizend Joden gaan bepalen.

Vrij Nederland van 6 augustus publiceerde een innemend artikel over Duisenberg. Het was van de hand van Edmond Hofland, de regisseur van de film ‘Wim op de berg’ waarin de laatste maanden van Duisenberg als president van de Europese Centrale Bank in beeld waren gebracht. Mijn vrouw en ik herinneren ons nog goed de avond – 2 november 2003 – dat we met ontroering naar dit tv-portret keken. Wat mij in het artikel (Herinneringen aan een aardige man) vooral trof, was de in de film verzwegen onthulling, dat Duisenberg hoopte dat hij na zijn aftreden door de Verenigde Naties gevraagd zou worden te mogen bemiddelen in het Israëlisch- Palestijns conflict. Het is er niet van gekomen. Heeft het weinig sprankelend politiek optreden van zijn vrouw Gretta dat mee verhinderd? Trouw had op 1 augustus onder de lovende commentaren van politici over Duisenbergs loopbaan ook de aparte kop ‘Echtgenote bracht Duisenberg vaak in lastig parket.’ Daarin wordt onder andere haar opmerking aangehaald, dat ‘de bezetting van Nederland door de nazi’s is te vergelijken met die van Palestina door de Israëliers.’ Gemaand tot een afstand te nemen van de uitspraken en activiteiten van zijn vrouw reageerde Duisenberg echter met de opmerking ‘dat het feit dat je elkaar steunt niet betekent dat je nooit kritiek op elkaar kunt hebben.’ In zijn fameuze artikel ‘Anti-Israëlisch enthousiasme’, op Koninginnedag van dit jaar in de Volkskrant gepubliceerd, nuanceerde Abram de Swaan het mediabeeld op Gretta: ‘Wat mevrouw Duisenberg werkelijk verweten kan worden, is dat ze in haar pro-Palestijnse emotie geen enkele genade kent voor de slachtoffers aan Israëlische kant. Dat is wat ik bedoel met anti-Israëlisch enthousiasme. Maar antisemiet? Kom nou, dat is zo plat, zo onbeschaafd, zo, hoe zal ik het zeggen, zo totaal passé.’

Aanleiding voor dit stukje is een plotseling actueel geworden foto, door mij op 28 juni genomen op de berg Herzl in Jeruzalem. Op die heuvel annex aan Yad Washem liggen de premiers van Israël in gelijke graven broederlijk èn zusterlijk (Golda Meïr: Palestijnen? Wie zijn dat?) bijeen. Een uitzondering daarop vormt het in zwart en wit marmer aaneengeklonken praalgraf van Jitzchak Rabin en zijn Lea. Een honderd meter voor het plein met het graf van Herzl alwaar Israël jaarlijks zijn dodenherdenking houdt, bevindt zich de laan waar prominenten van overal vandaan in de loop der jaren een boom hebben geplant. Ik ontdekte die middag toevallig het bordje met dit opschrift: Cedrus planted by H.E.DR.W.FREDERIK DUISENBERG NETHERLANDS MINISTER OF FINANCE 28.12 1975.

Henk Lensink