AFTER THE PASSION

Goudse predikanten over popspektakel

The Passion, het popevenement op Witte Donderdag, heeft voor- en achteraf de tongen losgemaakt. Onlangs hadden twee Goudse predikanten, Henk van der Laan, predikant van de Hervormde Pauluskerkgemeente en Udo Doedens, predikant van de Protestantse Westerkerkgemeente i.w. er het navolgende gesprek over. Doedens en Van der Laan waren niet rechtstreeks bij de organisatie van The Passion betrokken maar konden door hun werk niet om The Passion heen. Wat heeft The Passion hun gedaan en hoe beoordelen ze de uitwerking van dit evenement op het Goudse en Nederlandse publiek?

Udo Doedens (UD): Henk, waar was jij op 21 april 2011 om half negen ’s avonds?

Henk van der Laan (HL): In de Pauluskerk was op de avond van The Passion een vesperdienst en ik had een vergadering van het moderamen van onze kerkenraad. Het is niet onze gewoonte om in de Stille Week te vergaderen, maar het kon toen niet anders. Mijn dochter is wel naar The Passion geweest. Later hebben we die avond de uitzending van The Passion op de televisie teruggekeken en erover nagepraat.

UD: Was er in de vesperdienst van die avond ook aandacht voor The Passion?

HL: We hebben de mensen die avond niet speciaal aangespoord om naar The Passion te gaan, als je dat bedoelt. De vesperdiensten in de Stille Week zijn bij ons sobere diensten zonder afkondigingen of mededelingen. Hoe ging het bij jullie?

UD: In onze Witte Donderdag-dienst is er voorbede gedaan voor The Passion. Als gemeente stonden we enigszins afwachtend ten opzichte van dit evenement. Aanvankelijk was onze kerkenraad er niet erg enthousiast over. Dat kwam door de manier waarop The Passion in kerkelijk Gouda is geland: zonder overleg met de kerken en alsof ons eigen missionaire beleid er niet toe deed. Later bleek dat er in onze gemeente ook mensen waren die het initiatief, afgezien van de wijze van organiseren, toejuichten. Al met al was er voldoende aanleiding om er op die donderdagavond voor te bidden.

HL: Onze kerkenraad was ook niet erg ingenomen met de manier waarop de Goudse kerken bij het initiatief betrokken zijn. Gelukkig heeft de landelijke kerk erkend dat ze hier tekort is geschoten. Daarom heeft de kerkenraad gezegd: nu de situatie eenmaal zo is, moeten we er maar het beste van maken. Misschien is The Passion ook een buitenkans om het evangelie te communiceren. Ik was persoonlijk eerst wel wat bezorgd: zou het niet te oneerbiedig worden? Komt het evangelie wel aan de orde? Maar alles bij elkaar genomen ben ik redelijk tevreden over wat er is uitgekomen.

Saamhorigheid

UD: Jij hebt The Passion op de televisie gezien. Naar wat voor een soort programma zat je te kijken: een musical, een godsdienstig programma, een concert?

HL: Ik vond het een combinatie van musical, zang en toch wel degelijk ook het evangelie. Het was het evangelie in een eigentijds jasje. Er was voor gekozen om aan te sluiten bij het RTL 4-publiek. Mensen die niet allemaal even stevige banden met het evangelie hebben, zacht gezegd. De bedoeling was juist om de boodschap naar buiten te brengen. Dat is, dacht ik, wel aardig gelukt. Mensen hebben een positieve indruk gekregen. Vandaag las ik een kop in de Goudse Post: ‘Gouda dankt The Passion’. Dat vind ik mooi: de kerken en het evangelie zijn op een positieve manier naar voren gekomen. En mede daardoor is Gouda goed in het nieuws gekomen. Dat gebeurt ook weleens anders.

UD: Ik heb The Passion op de markt meegemaakt en zag af en toe op een groot scherm gesprekjes die een interviewster met omstanders voerde. Daarin viel mij op dat veel mensen de saamhorigheid onder de toeschouwers roemden. ‘We zijn met allemaal verschillende mensen, maar we doen dit samen.’ Het klonk alsof mensen getraumatiseerd zijn door verdeeldheid, alsof ze bang zijn voor wanklanken en blij waren met deze onnadrukkelijke presentatie van het christelijk geloof. Ik hoorde het ook van oudere gemeenteleden. Hun onkerkse kinderen hadden het erg prettig gevonden dat er in The Passion niet of nauwelijks getuigd werd, terwijl er toch veel herkenbaars uit hun jeugd in te vinden was. Zo heb ik The Passion ook beleefd: het was met alle ingehuurde popsterren en geleende liedjes een buitengewoon ongevaarlijke verkondiging van het evangelie en tegelijk, met name voor ex-kerkmensen, appelleerde het aan iets nobels en vertrouwds. Voor mijn idee werd het evangelie opgelost in een universeel gevoel van tragiek. Het ging om medelijden met een aparte maar onschuldige man, die zomaar wordt terechtgesteld. Dat universele gevoel verbindt misschien, al ben ik daar niet zeker van, maar in hoeverre is het familie van Pasen en van sterven en opstaan met Jezus Christus?

HL: In het verhaal van The Passion klonken woorden die rechtstreeks uit het evangelie kwamen. Het gesprek erover moest pas daarna plaatsvinden. The Passion past helemaal in de stijl van communiceren die de EO de laatste jaren hanteert. Ze zijn heel uitdagend en zoeken de grenzen op. Ze gaan heel ver om het evangelie bij mensen te brengen. Die inzet waardeer ik bij de EO. En je moet reëel zijn: christelijke acteurs hadden niet zo’n bereik gehad als de mensen die ze nu voor The Passion hadden ingehuurd. Van die mensen denken onze jongeren: die ken ik, daar moet ik eens naar luisteren. 1,25 miljoen mensen keken naar The Passion. Die score haal je echt niet met een christelijk programma.

Een vage Jezus?

UD: Je zegt dat de The Passion ‘het evangelie’ brengt aan moderne mensen. Maar wat is ‘het evangelie’? Is dat het verhaal van Goede Vrijdag en Pasen? En als je dat verhaal kent, ken je dan ook de boodschap ervan? En was het verhaal van The Passion inderdaad het verhaal van lijden en opstanding? Voor mij is dat allemaal niet zo zeker. Voor mij is Pasen een gebeurtenis waar je in moet kruipen. Daarom hebben wij kerkdiensten. Langzamerhand gaat je iets dagen van het wonderlijke dat iemand anders zijn leven opgeeft om andere mensen leven te geven. Dat is een mysterie. Daarvan kun je niet zeggen: dat moeten de mensen even weten en dat gaan we ze nu vertellen. Om eerlijk te zijn had ik ook niet de indruk dat het publiek van The Passion veel van Pasen ging begrijpen. De figuur van Jezus was sympathiek maar uiterst vaag. Waar stond Hij voor? Van een fascinatie voor Hem was geen sprake. De blik in The Passion was gericht op de Maria-figuur. Wat zij met Jezus had, was nog wél te begrijpen: Jezus was haar zoon en er zat ook een idee van een liefdesrelatie achter, want ze zong liefdesliederen. Wat wij in haar herkenden waren de emoties van het verliezen van een geliefde. Wij hoorden haar zingen en dachten: ja precies, zo hebben wij dat ook, zo ervaren wij dat ook. Maar dan is Jezus er eigenlijk al uitgefilterd.

HL: Maar soms doe je dat in een preek toch ook? Je zegt: wat Maria beleefde, dat ervaren wij ook vaak. Op die manier probeer je het evangelie dichter bij het hart van de mensen te krijgen. Je trekt het in hun beleving. Dat is heel belangrijk. En als je het verhaal van The Passion achteraf bekijkt, dan zullen de mensen heus hebben onthouden dat het over Jezus ging, dat het over het kruis ging, dat Jezus gestorven is. Dat is al een klein stapje verder in de kennis over het Paasfeest. Maar het moest natuurlijk gevolgd worden door een gesprek achteraf. Daar was de Afterpassion voor bedoeld. Mensen waren nieuwsgierig gemaakt: dat was toch wel wat met die Jezus, daar wil ik meer van weten. En op zo’n Afterpassion kon men meer horen. Misschien vielen dan de dingen die jij noemt op hun plaats.

De massa en de ergernis

UD: Toen ik daar in de mensenmenigte stond, schoot het door me heen: waarom willen christenen eigenlijk altijd dat het geloof door grote mensenmassa’s wordt omarmd? Het verhaal van de passie is toch dat Christus in zijn eentje overblijft en dat dat door enkelingen wordt gezien? En de vonk slaat op anderen over als er mensen zijn die bijna hun eigen leven geven zoals Jezus dat deed. Ik vind het opvallend dat veel christenen denken: we zijn goed bezig als we een marktplein vol mensen hebben en zoveel miljoen kijkers. Of die mensen het geloof in hun hart hebben, dat is van later zorg. Maar stel nu dat het geloof gaat over dat wat de massa overstijgt: de persoonlijke ontmoeting waarin mensen gekend worden, de persoonlijke bevinding dat de dood geen vat op je heeft, kun je dat aan de orde stellen door massaliteit op te roepen? Je communicatiemiddel is groepsgevoel en wat je wil communiceren is dat je aan de massa moet ontspringen om de naaste te zien, die de massa links laat liggen. Dat is tegenstrijdig.

HL: Om het evangelie te kunnen communiceren, laat je de ergernis er in het begin soms even uit. Moet je die er dan meteen bij doen? Dan leg je wel een heel grote drempel. Om zending te bedrijven zul je soms, net als de apostel Paulus, moeten aansluiten bij de gevoelens van de mensen. Dit was een kans om het Evangelie te communiceren. Op straat werd er over The Passion gesproken! Als The Passion er niet was geweest, hadden we dat niet gehad. Dat had ik jammer geworden. Met alle kritiek zie ik er toch een soort van zegening in. Zonder The Passion hadden we wat gemist. Neem alleen al het gesprek dat wij nu voeren.

UD: Daar heb je een punt, Henk. Laten we hopen dat The Passion veel tongen heeft losgemaakt.

Udo Doedens