COMMENTAAR (De Islam-nota)

Voor wie van nadenken en discussiëren houdt zijn dit geweldige tijden. Over elk onderwerp barst de discussie los en verschuiven de posities pijlsnel. De kunstbezuiniging levert zowaar een fundamenteel debat op over de richting van de kunst. In de politiek ontstaan nieuwe coalities en oude bondgenoten, als SGP en Christen-Unie, drijven uiteen.

Ook de Protestantse kerk is bezig een omslag te maken. De afgelopen eeuwen zag de kerk alleen het Verlichtings-denken als front, kader of gesprekspartner. Met dat voor ogen formuleerde ze haar eigen spreken en verdedigde ze haar rechten. Toen de Islam in Nederland kwam heeft de kerk zich in deze lijn vanzelfsprekend opgeworpen als me-destander. De kerk sprak over de rechten van moslims of van gelovigen in het algemeen. Zij hielp bij het stichten van scholen en ze waarschuwde tegen discriminatie.

Deze oriëntatie op rechten maakte de kerk vleugellam. Toen Theo van Gogh vermoord werd, gaf de kerk een verkla-ring uit die voor 83% bestond uit een oproep om geen moslims te discrimineren. Toen de film Fitna uitkwam reisde een delegatie van de Protestantse kerk naar Egypte om te laten zien dat er ook verdraagzame mensen in Nederland wonen.

In de Islamnota die begin november op de synode besproken werd, spreekt de kerk niet alleen over rechten, ver-draagzaamheid en godsdienstvrijheid, maar gaat ze ook inhoudelijk in op de Islam. Ze doet dat vanuit haar eigen kern: het evangelie van Christus. Ze zegt heel duidelijk dat de kerk op een aantal beslissende punten (Christologie, triniteit) een ander belijden heeft dan de Islam. Deze inhoudelijke stellingname is een grote sprong vooruit. Het geeft de kerk de gelegenheid zich veel inhoudelijker te profileren. Wat mij betreft markeert deze nota dan ook een ander spreken van de kerk: veel scherper gericht op de eigen inbreng vanuit het evangelie en de Godsleer. Minpuntje van de nota is dat de eigen Protestantse overtuiging van de weeromstuit als een blok beton naast de Islam wordt ge-plaatst. Iets meer theologische vaardigheid en iets meer oog voor de inhoudelijke overeenkomsten en de historische wisselwerking van de beide godsdiensten had gemogen. Maar verder veel lof voor deze plaatsbepaling.

De omslag die de kerk met de Islam-nota maakt, is onze hele samenleving aan het maken. Het debat rond Geert Wilders gaat over deze vraag: wie zijn wij, wat vinden we belangrijk als samenleving – wat ‘belijden’ wij.

In de tijd dat het economische, militaire en ideologische overwicht van het Westen vanzelfsprekend was, was er alle ruimte voor openheid naar andere godsdiensten en culturen. Wij waren toch wel de baas. Nu het Westen wereldwijd de macht aan het verliezen is moeten we op onze tellen gaan passen en wordt het een echt interessant en volwassen gesprek. En ook hier moeten we van de weersomstuit ons denken en onze grenzen niet op slot gaan gooien.

CW