Audible learning

logoIdW

Een schoolvoorbeeld

 

De school in Fleury-Mérogis heeft vanaf 2006 een invloedrijke docent gekend. Zijn manier van doen leren en onderwijzen heeft doorslaggevend effect op zijn leerlingen gehad. Nota bene. Fleury-Mérogis is een penitentiaire inrichting. De betreffende docent draagt de naam Djamel Beghal. Zijn programma bestaat erin leerlingen voor het onderwerp te interesseren, hun opstelling te doen radicaliseren en hen ertoe te bewegen woorden om te zetten in daden.

De leraar Beghal bracht lieden bij elkaar, creëerde netwerken, en verspreidde zijn ideeën aangaande religie over de gehele wereld. In 2006 formeerde hij een kleine klas, twee van zijn leerlingen leerden daar elkaar persoonlijk goed kennen. Amedy Coulibaly en Cherif Kouachi. Beghal gaf hen les. Zijn denkkader, zijn mindset, was duidelijk: de leraar wist van zichzelf: ik breng veranderingen tot stand. “I am a change agent.” De zichtbare verandering van zijn leerlingen had hij voor ogen. Na een leerproces van gedragsverandering kwam er zicht op daden. Uiteindelijk zetten deze leerlingen hun aangescherpte opvattingen om in acties op 7, 8 en 9 januari 2015. Als de moordenaars van “Charlie” en de Hyper Cacher. Een evidente uitkomst. Visible learning. Het succesverhaal van de school Fleury-Mérogis vindt men uitgebreid beschreven en geanalyseerd in Le Monde van 30 januari 2015. “Les élèves de Djemal Beghal” (pages 1, 10, 11).

Toepassing

Waarom dit voorbeeld? Waarom een gevangenis als school presenteren? Het voorbeeld van Fleury-Mérogis dient om ons te helpen de pedagogische kwaliteit van de onderwijsdeskundige John Hattie te doen oplichten. Hattie – een hoogleraar onderwijskunde uit Nieuw Zeeland – is bekend geworden door zijn boek Visible learning. De website over die studie vertelt van Hatties acht denkkaders. Denkkaders voor leraren om in de omgang met leerlingen en studenten voortdurend te actualiseren. Manieren om de werkelijkheid te zien. Mind frames. En nu de pedagogische kwaliteit. Relateren we de inzet van de leraar Beghal aan enkele van de acht mind frames van Hattie. Wat levert dat op?

1 Een leraar dient te denken: “Het is mijn wezenlijke taak om het effect van mijn onderricht op het leren van studenten te evalueren.”

De leraar Beghal bevindt zich momenteel opnieuw achter de tralies; hij heeft tijd te over om te evalueren. Als mentor overziet hij de periode 2006–2015. Negen jaar mentoraat en dan dit explosieve resultaat in Parijs en de echo wereldwijd. Binnen zijn ideologie en mind frame een geweldige prestatie.

2 Een leraar dient te denken: “Het succes en de mislukking van het leren van mijn studenten hangt samen met wat ik doe of wat ik nalaat. Ik ben degene die de verandering bewerkstelligt.”

“I am a change agent.” Beghal beseft terdege wat zijn leringen en zijn voorbeeld als rolmodel inhouden. Het feit dat hij als leraar het gevangenisleven deelt met zijn leerlingen is een argument voor de juistheid van zijn opstelling. “Leringen wekken, voorbeelden trekken.” Beghal bewerkstelligt de beoogde verandering.

3 Een leraar dient te denken: “Ik houd iedereen op de hoogte van de taal van het leren.”

De leerlingen roepen luid en duidelijk op straat bij het gebouw van “Charlie” dat zij hun doel bereikt hebben. “We hebben de profeet gewroken.” Hun leerdoel: “Eerherstel door wraak” hebben ze duidelijk voor ogen gehouden. Bewust bekwaam. Hun moraal is hoog en de voldoening door het omzetten van leer in praktijk is groot. Iedereen wordt er luidkeels over geïnformeerd.

Uitkomst

Wat komt in beeld? De leraar Beghal (die zich ook wel Abou Hamza laat noemen) doet de denkkaders – de Mind Frames – van John Hattie op een bijzondere manier oplichten. Niemand kan ontkennen dat zijn onderricht en het leren van zijn leerlingen effectief zijn geweest. Wat eveneens in schrille kleuren zichtbaar wordt, is dat John Hattie met zijn boek Visible Learning zich neutraal opstelt. Zijn boek met Mind Frames is – wellicht uit naïveteit – gedacht aan gene zijde van goed en kwaad. Of aan deze zijde. Hattie presenteert een functionele aanpak. Wat daaraan vooraf moet gaan, ontbreekt: een principiële invalshoek. Is de leerstof gerechtvaardigd?

Pedagogen als Hattie verzuimen de Rechten van de Mens in te vlechten in hun denken. Visible Learning toont in de denkkaders een blinde vlek; toont leerprocessen los van morele ontwikkeling. Waar het om gaat is dat een docent niet “an agent of change” is, maar een agent van verandering ten goede. Een verandering ten goede binnen het kader van de universele rechten van de mens.

Moreel kompas

De Romein Quintilianus schrijft in zijn schoolboek De Handleiding tot Redenaar: “Zonder studie van wat rechtvaardig is, kan niemand een bekwaam spreker worden.” (Q 12, 2, 1) Uit die positie volgt: Zonder studie van wat rechtvaardig is, kan niemand een gaaf mens worden.

Een leraar heeft voor alles een mind frame nodig dat een moreel kompas is. De waarden die het kompas in beeld brengt en de wijzer die aangeeft hoe het met de opvattingen van een leraar gesteld is – Aristoteles: de ethos van de leraar –, die overkoepelen en onderbouwen al zijn onderrricht. Aandacht voor het moreel kompas is de aanvang van alle leren (de traditie: Spreuken, 1:7). Men doet er daarom verstandig aan naast John Hattie zich te oriënteren op pedagogische studies als Reclaiming goodness. Een opvoeder en leraar als Beghal moet uitgenodigd worden studie te maken van universele rechten.

Het leren en onderwijzen dient het oor te luisteren te leggen bij de Torah, de Bergrede en De Rechten van de Mens: Audible Learning. We horen dan erkend worden dat ieder mens het recht op leven heeft.

André van Dijk

A. van Dijk is oud-redacteur en docent retorica aan het Sint-Maartenscollege in Maastricht